Problemy (nie)etyczne a budowanie przewagi konkurencyjnej wyższych szkół niepublicznych

Zmiany zachodzące obecnie w szkolnictwie wyższym w Polsce następują w sposób skokowy, a nie ewolucyjny. Jest to uwarunkowane przede wszystkim potrzebą instytucjonalnej transformacji uczelni niepublicznych oraz odchodzeniem od modelu uczelni funkcjonującej zgodnie z ideą Wilhelma Humboldta w stronę modelu szkoty wyższej będącej uczestnikiem gry rynkowej (uniwersytet przedsiębiorczy). Moment przejścia rodzi wiele dylematów natury etycznej. Z jednej strony od uczelni oczekuje się działań służących wyższym celom (pro publico bono) z drugiej są one zmuszone do funkcjonowania zgodnie z twardymi regułami rynkowymi. Konieczność pozyskiwania nowych źródeł finansowania, współpraca z partnerami zewnętrznymi (w tym biznesowymi), idea transferu wiedzy, walka konkurencyjna, wyczerpywanie się dotychczasowych narzędzi marketingowych są równoznaczne z pojawieniem się nowych, często wymykających się jednoznacznym ocenom, problemów i dylematów etycznych. Oprócz tworzenia uczelnianych czy ogólnopolskich kodeksów etycznych, idealnym rozwiązaniem może się stać poddawanie się audytowi etycznemu. Poprzez audyt - dokonywany przez niezależne instytucje czy ośrodki etyki biznesu - oceniane byłyby zachowania etyczne w danej uczelni, zarówno wewnątrz, jak i w odniesieniu do transparentności form współpracy z otoczeniem. Podawane do publicznej wiadomości i szeroko komentowane raporty z audytu etycznego mogą się stać jednym z narzędzi budowania przewagi konkurencyjnej uczelni przestrzegającej kodeksu etycznego.

Changes in Poland’s higher education occur by leaps rather than through an evolutionary process. This is caused mostly by the need for institutional transformation of nonpublic HE institutions and the departure from Humboldtian model in favour of a market-oriented model (entrepreneurial university). This transition generates numerous ethical dilemmas. On the one hand, universities are expected to undertake pro publico bono activities. On the other hand, they are forced to operate under tough market rules. The need to find new sources of funding, to collaborate with external partners (also from the business community), the idea of knowledge transfer, competitive struggle, the wearing-out of existing marketing tools exhaustion - all these elements generate new problems and ethical dilemmas, many of which cannot be assessed in a clear-cut way. Apart from codes of ethics developed at university level or national level, an ethical audit could prove to be an ideal solution. This kind of audit, performed by independent institutions or business centres, would assess ethical behaviour within the university, both internally and externally, considering the transparency of its community links. Publicised and widely commented ethical audit reports could become a competitive advantage tool for universities which adhere to codes of ethics.