Recepcja przemian instytucji szkoły wyższej – szkic o dwóch formacjach w dyskursie naukowym

Przesłanką do rozważań nad toczącą się w Polsce dyskusją na temat instytucjonalnych przemian szkoły wyższej jest wielodyscyplinarność studiów poświęconych uczelniom i systemowi szkolnictwa wyższego. W ostatnich latach debata naukowa dotycząca przemian uniwersytetów szczególnie się nasiliła, a to za sprawą wdrażanej obecnie w Polsce reformy szkolnictwa wyższego. Proponowane w tekście spojrzenie socjologa na toczące się w rodzimym kręgu dyskusje na temat przemian uniwersytetów pozwala na pewne porządkujące i niejako metadyskursywne ujęcie zagadnienia recepcji owych zmian. Analiza tekstów naukowych reprezentujących różne dyscypliny i subdyscypliny prowadzi do wniosku, iż mamy do czynienia z wyraźnie wyodrębnionymi formacjami czy też obozami dyskursywnymi (pierwszą – pragmatyczno-rynkową, zakorzenioną w naukach ekonomicznych i politycznych; drugą – idealistyczno-kulturową, zakorzenioną w naukach humanistycznych). Formacje te działają niezależnie od siebie, często atakując argumentację formacji opozycyjnej. Celem artykułu jest zatem zidentyfikowanie stanowisk obu formacji oraz skonfrontowanie ze sobą kluczowych twierdzeń każdej z nich. Podjęta zostanie także próba określenia szans na wypracowanie konsensusu pomiędzy tymi na pozór całkiem znoszącymi się dyskursami szkolnictwa wyższego.

The reason for our examining of the current discussion on the subject of institutional changes in Polish higher education is the multidisciplinary character of studies on universities and the system of higher education. In recent years the academic debate on changes in universities has particularly intensified, a result of the reform of higher education which is now underway in Poland. This paper, a sociologist’s view of polemics within the academiaconcerning changes in the universities, is an attempt at organizing and prioritizing the problems of reception of those changes and at providing a meta-discursive presentation of these issues. An analysis of academic texts representing various disciplines and sub-disciplines leads us to the conclusion that we have to do with clearly distinguished formations or else discursive camps (the first of them, pragmatic and pro-market, has its roots in the economic and political sciences; while the second, idealistic and cultural, is embedded in the humanities). The two camps operate independently of each other and often oppose the other side’s argumentation. Therefore the purpose of the paper is to identify the attitudes of each of the two camps and to compare the key assertions of each of them. Finally we try to define chances of reaching a consensus between these apparently completely opposite discourses.