Społeczna wiedza i legitymizacja a przemiany polskiego uniwersytetu

W przeciągu ostatniej dekady polski system szkolnictwa wyższego i nauki został poddany serii reform radykalnie zmieniających jego stosunki z państwem. Jednocześnie znaczącej transformacji uległ jego wizerunek w strefie publicznej. W przebiegu debaty nad pożądanym kierunkiem reform, akademia – jej pracownicy, praktyki i formy instytucjonalne – zostały poddane silnej krytyce.   Celem tego artykułu jest opis mechanizmów zmian, jakie dokonały się w zakresie publicznej wiedzy i legitymizacji systemu szkolnictwa wyższego i nauki w potransformacyjnej Polsce. Analiza opiera się na badaniu materiałów prasowych pochodzących z „Gazety Wyborczej” i jej wydań lokalnych z lat 1989-2014. Efekty debaty publicznej obejmującej lata 2008-2014 są interpretowane, jako kryzys legitymizacji polskiego uniwersytetu, wymuszający przejście z tradycyjnego dla akademii trybu legitymizacji opartego na społecznym autorytecie, do racjonalnych form legitymizacji, opartych na precyzyjnej definicji produktów i silnie zapośredniczonej przez aparat państwowy.

Over the last decade the polish higher education and science sector experienced a series of policy changes that radically altered its relation with the state. In the course of a public debate concerning the new policies, the workers, practices and institutions of the university were criticized, which strongly influenced the image of the academic world in the public sphere. The aim of this paper is to describe mechanisms of change in public knowledge and legitimation of higher education and science sector in post-1989 Poland. The description is informed by a qualitative analysis of press content – “Gazeta Wyborcza” from 1989 to 2014. The effects of public debate that has taken place between 2008 and 2014 are described as a legitimation crisis of the polish university. This crisis forced university’s transition from a traditional, authority based mode of legitimation to a rational and pragmatic legitimation based on a precise, quantified definition of products offered by the schools, and highly reliant on the mechanisms of the state.