Wariacja na temat: MiSH a edukacja liberalna

Niniejszy artykuł zawiera analizę studiów MISH jako przypadku edukacji liberalnej we współczesnej Europie. Od 1993 r. Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne stanowią alternatywną formułę studiów w dziewięciu wybranych uniwersytetach publicznych w Polsce, pozwalającą studentom realizować interdyscyplinarne programy studiów ułożone we współpracy z tutorem w wybranych obszarach wiedzy. Miarą ich międzynarodowego sukcesu było otwarcie podobnych form kształcenia na Ukrainie, Białorusi i w Rosji. Mimo skomplikowanej formuły organizacyjnej zostały one uznane przez badaczy za przykład współczesnej europejskiej edukacji liberalnej, głównie na podstawie autodeklaracji kierownictwa, w szczególności pomysłodawcy Jerzego Axera. Celem tego artykułu jest rekonstrukcja interpretacji pojęcia edukacji liberalnej w formie potrójnego ideału edukacyjnego: autonomii, republikanizmu i zaangażowania. Wykorzystane w nim zostaną wnioski z analizy artykułów naukowych, dokumentów wewnętrznych i częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z kierownictwem MISH UW - ośrodka największego, najbardziej autonomicznego i oferującego największą liczbę i najwyższą jakość danych. MISH przedstawiony jest jako wariacjana temat edukacji liberalnej, w wyjątkowy sposób prezentująca zestaw celów, zasad i wartości wyznawanych przez kierownictwo. Dyskusja dotyczy szerszej roli studiów MISH w polskim systemie szkolnictwa wyższego, specyfiki MISH na tle innych przykładów edukacji liberalnej oraz roli gęstych analiz idei edukacyjnej dla budowy wiarygodnego obrazu jedności i zróżnicowania europejskiej edukacji liberalnej.

The article describes MISH college at the University of Warsaw as a case study of European liberal education. An inductive approach to defining liberal education is proposed and exemplified by reconstructing the organization and educational ideal of MISH. In 1993 MISH offered a small group of highly selected candidates an opportunity to develop inter disciplinary, individual curricula and work with an academic tutor of their choosing. Over the next two decades, nine Polish research universities, and six universities in Ukraine, Belarus and Russia adopted this model to their needs and organizational context. Along a separate degree-granting program in Kolegium Artes Liberales UW established in 2008, MISH continues to operate. International researchers, and the creator of MISH, qualify it as liberal education program. Original proposal of the article maintains that in the case of MISH the aim (active, engaged and trusting academic community) and principles (critical thinking, communal thinking, and operational independence) are related to specific values (opposition, republicanism, autonomy). Such idea, often blurred by organizational peculiarities, can be understood as unique variation on the theme of liberal education in Europe. The role of MISH in Polish higher education system is discussed alongside basic differences with similar programs, most notably in the Netherlands. The article concludes with a plea for greater emphasis on diverse ideas of liberal education in the pluralist European higher education landscape.