Uczeń czarnoksiężnika. (Spotkanie Jerzego Ficowskiego z Julianem Tuwimem na cygańskim szlaku)

Szkic rekonstruuje w oparciu o archiwalną korespondencję między poetami wczesny okres zainteresowań cyganologicznych Jerzego Ficowskiego, którym towarzyszyła znajomość z Julianem Tuwimem, jego życzliwy, choć ambiwalentny, bo ideologizujący patronat. Przyciąganie się tych dwóch osobowości – Tuwima i Ficowskiego – w ówczesnym stalinowskim kontekście politycznym miało także negatywne następstwa. Nadało szczególny dramatyzm tej ryzykownej sytuacji, polegającej na przekraczaniu przez Ficowskiegobadacza granic zamkniętej obyczajowości cygańskiej, i równoczesnym wprowadzeniu do oficjalnego, skażonego ideologią życia literackiego poetki cygańskiej Bronisławy Wajs – Papuszy. Ceną za przyswojenie jej poezji szerszemu odbiorcy stał się ostracyzm wspólnoty cygańskiej, który wykluczył Papuszę z tej społeczności i zrodził u niej chorobę nerwową wynikającą z poczucia zagrożenia.

Based on archival correspondence between the two poets, the sketch reconstructs theearly period of Jerzy Ficowski’s interest in the Romani people, together with his acquaintancewith Julian Tuwim and the latter’s benevolent albeit ambivalent – highly ideologised - patronage.In the period’s Stalinist political context, the mutual intellectual attraction of the two personalitieshad also negative consequences. The precarious situation that involved Ficowski-the researchercrossing the borders of insular Romani customs and, simultaneously, introducing theRomani poet Bronisława Wajs (Romani name: Papusza) into the official literary mainstreamtainted by ideology, was, therefore, particularly dramatic. Ostracism of the Romani community,which eventually banished Papusza, proved to be the price for presenting her poetry to a widerrange of readers. The ensuing sense of threat she experienced eventually led to a mental disorder.