Punkty sprzedaży alkoholu jako miejsca koncentracji przestępczości w przestrzeni miasta

Literatura z zakresu geografii przestępczości i kryminologii środowiskowej od dziesięcioleci przedstawia dowody na to, że miejsca popełniania przestępstw są ulokowane w przestrzeni miasta zgodnie z pewnymi wzorcami, oraz na to, że różne sposoby użytkowania terenu wpływają na rozmieszczenie przestępczości. Już w najwcześniejszych analizach przestrzennego rozkładu przestępczości zwracano uwagę na jej związki z lokalizacją punktów sprzedaży alkoholu, jak również jego spożyciem i skłonnością osób będących pod jego wpływem do popełniania czynów niezgodnych z prawem i normami społecznymi. Związki takie zauważał już prawie 200 lat temu Adolphe Quetelet, a po nim oczywiście także przedstawiciele chicagowskiej szkoły ekologii społecznej. Celem prezentowanych wyników badań jest zwrócenie uwagi na rolę punktów sprzedaży alkoholu w przestrzennej dystrybucji przestępstw na obszarze osiedla Stare Bałuty w Łodzi. Do badań specjalnie wybrany został specyficzny obszar dzielnicy o „trudnej” przeszłości, stereotypowo postrzeganej jako silnie obciążona m.in. przestępczością. W przyszłości warto by skonfrontować uzyskane tutaj wyniki z obszarami miasta o innej historii i charakterystyce społecznej. W artykule udzielone zostaną odpowiedzi na pytania o strukturę przestrzenną czynów karalnych popełnionych na osiedlu oraz o strefę oddziaływania wspomnianych punktów sprzedaży na nasilenie poszczególnych kategorii przestępstw w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Niniejszy artykuł rozszerza literaturę polską na temat dystrybucji przestępstw w przestrzeni osiedla, analizując niedostatecznie dotąd opisany zasięg oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu. Do określenia natężenia przestępstw i wyznaczenia strefy oddziaływania polegającego na przyciąganiu niektórych kategorii przestępstw w okolice punktów sprzedaży alkoholu użyto indeksu lokalizacji przestępstw (LQC). Informacje o strukturze zarejestrowanych przestępstw i ich lokalizacji uzyskano z Komendy Wojewódzkiej Policji. Natomiast baza danych o punktach sprzedaży alkoholu powstała na podstawie inwentaryzacji terenu podmiotowego osiedla. Wstępnie wykorzystana w analizie baza danych objęła 739 przestępstw stwierdzonych i 49 punktów sprzedaży alkoholu. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że istnieje silne negatywne oddziaływanie punktów sprzedaży alkoholu, które przyciągają konkretne kategorie przestępstw – okazało się, że są to głównie przestępstwa kryminalne skierowane przeciwko mieniu, przeciwko życiu i zdrowiu oraz czci i nietykalności cielesnej. Strefa negatywnego oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu została ograniczona na podstawie tych badań do ok. 100 metrów. Jedynie przestępstwa o charakterze seksualnym dokonywane są poza stumetrowym sąsiedztwem miejsc dystrybucji alkoholowej. W porównaniu z wynikami przywoływanych w tym artykule prac strefa oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu ma stosunkowo niewielki rozmiar. Okazało się również, że wbrew ustaleniom wynikającym z literatury światowej w przestrzeni Starych Bałut wyższe wartości LQC obliczono dla bezpośredniego sąsiedztwa supermarketów i sklepów ogólnospożywczych niż dla sklepów monopolowych i barów. Zalecenia i dyskusja wynikające z tych ustaleń powinny mieć wpływ na politykę zapobiegania przestępczości w zakresie lokalizacji obiektów, zarządzania nimi i zasad utrzymania ładu społeczno-przestrzennego w ich sąsiedztwie.

Literature from within the geography of crime and environmental criminology has for decades presented evidence for the existence of certain patterns of distribution of places where crime is committed in the urban space, as well as for the fact that various ways of land utilisation influence the distribution of crime. Already in previous analyses of the spatial distribution of crime, attention had been directed towards their (the crimes’) relations with the localisation of the points of sale (POS) of alcohol, as well as the relationship between consuming such drinks and the inclination towards committing illegal acts and acts that contradict the social norms by people under the influence of hard liquors. Such relationships were already noticed two hundred years ago by A. Quetelet, and after him, of course, by the representatives of the Chicago School of Social Ecology. The objective of the presented research results is to draw attention to the role of the POS of alcohol in the spatial distribution of crimes in the area of the Old Bałuty estate in Łódź. The specific area of the district which has a ‘difficult’ past and is stereotypically perceived as strongly encumbered with crime among other things has been selected purposefully. In the future, it will be worth to confront these results with areas of the city that have a different history and social characteristics. This article answers the questions about the spatial structure of chargeable acts committed within the space of the said estate, as well as about the sphere of influence of the POS of alcohol on the intensification of particular categories of crime in the immediate neighbourhood. The article broadens the Polish literature on the subject of crime distribution within the space of estates, analysing the so far insufficiently described range of influence of the POS of alcohol. For defining the intensity of crimes and determining the zone of influence consisting in attracting some categories of crimes in the neighbourhood of the POS of alcohol, the LQC index was used. Information about the structure of registered crimes and their localisation was obtained from the Voivodeship Police Headquarters, while the database about the POS of alcohol was created based on the stock-taking of the estate’s terrain. The database initially used in the analysis included 739 identified crimes and 49 POS of alcohol. As a result of conducting these analyses, it was determined that there exists a strong negative influence of the POS of alcohol, which attract particular categories of crimes; it turned out that these are mainly criminal offences against property, against life and health, and against dignity and bodily inviolability. The zone of negative impact of the POS of alcohol in relation to the places where crimes were committed was limited – based on this research – to around 100 metres, while only sexual crimes are moved beyond the 100-metres-wide neighbourhood of the alcohol distribution. In comparison with the results from the works cited in this article, the zone of influence of the POS of alcohol is of a relatively small size. Also on the contrary; in comparison with what has been determined in world literature, it turned out that in the zone of the Old Bałuty, higher LQC values were calculated for the direct neighbourhood of supermarkets and convenient shops rather than for off-licences and bars. Recommendations and discussion resulting from these facts should influence the policy of crime prevention in terms of the localisation of objects, managing them, and the rules of maintaining the social and spatial order in their neighbourhood.