„Handlowe aspekty własności intelektualnej” jako część Wspólnej Polityki Handlowej – konsekwencje dla bezpośredniej skuteczności TRIPS

Przedmiot badań: Nieustanny rozwój technologiczny sprawia, że znaczenie własności intelektualnej rośnie, a ochrona prawna m.in. wynalazków nabiera ogromnego znaczenia, zwłaszcza dla państw, których gospodarki oparte są na innowacyjności. Na przestrzeni lat Wspólna Polityka Handlowa Unii Europejskiej podlegała zmianom traktatowym, co skutkowało m.in. ewolucją jej zakresu przedmiotowego. Również charakter kompetencji Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej w tym zakresie zmieniał się. Jednym z najistotniejszych, a zarazem powodującym najwięcej kontrowersji jest kwestia skutku bezpośredniego TRIPS w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Istotność tego zagadnienia wynika z postanowień TRIPS, które gwarantują minimalny zakres ochrony praw własności intelektualnej. Cel badawczy: Autor zmierza do ustalenia, jakim zakresem kompetencji dysponuje Unia Europejska w odniesieniu do TRIPS. Artykuł ma na celu odpowiedzenie na pytanie – jak ewolucja Wspólnej Polityki Handlowej Unii Europejskiej wpłynęła na stosowanie TRIPS w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Metoda badawcza: W artykule wykorzystano głównie metody: formalno-dogmatyczną oraz historyczno-prawną. W zakresie badania orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości posłużono się metodą empiryczno-prawną.1 Wyniki: Charakter kompetencji Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej w odniesieniu do Wspólnej Polityki Handlowej zmieniał się wraz ze zmianami postanowień traktatów. Od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony (1.12.2009 r.) Wspólna Polityka Handlowa wchodzi w zakres jej kompetencji wyłącznych oraz obejmuje handlowe aspekty własności intelektualnej. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości potwierdziło, że TRIPS w całości objęty jest kompetencją UE, z czego mogłoby wynikać, że dla oceny skutku bezpośredniego jego postanowień miarodajne są – wbrew kontrowersjom w uprzednim stanie prawnym, gdy TRIPS miał charakter tzw. umowy mieszanej – unijne reguły skutku bezpośredniego. Z drugiej strony, Trybunał nie zdecydował się na zakwestionowanie dotychczasowego orzecznictwa w tym zakresie, co może prowadzić do wniosku, że odmowa skutku bezpośredniego TRIPS pozostaje w mocy. Niemniej problem stracił na znaczeniu praktycznym, bowiem postanowienia TRIPS zostały (po zakończeniu okresów przejściowych) recypowane do prawa krajowego państw członkowskich.

Background: Continuous technological development makes the importance of intellectual property grow, and legal protection of, among others, inventions and pharmaceutical products is increasingly necessary, especially in countries where the economies are based on innovation. In recent years, the Common Commercial Policy of the European Union has been subject to treaty changes, resulting in the evolution of both its subjective and material scope. The nature of the European Union’s competence in this area has also been changing together with the change of Treaties’ content. One of the most important and at the same time most controversial issues is the direct effect of the TRIPS Agreement in the European Union Member States. The importance of this issue arises from the provisions of the TRIPS Agreement, which guarantee a minimum level of protection of intellectual property rights. Research purpose: The author aims to determine the scope of the European Union’s competence in relation to the TRIPS Agreement. The article’s goal is to answer the question: how the evolution of the Common Commercial Policy of the European Union has affected the application of the TRIPS Agreement among the Member States. Moreover, the study aims to clarify whether the TRIPS Agreement has direct effect in the European Union Member States. Methods: With regard to the treaty provisions, the study mainly uses formal-dogmatic and historical methods. The empirical-legal method was used to examine the case law of the Court of Justice of the European Union. Conclusions: The nature of the European Communities’, and then of the European Union with regard to the Common Commercial Policy, had been changing along with the changes in the provisions of the Treaties. Since the entry of the Lisbon Treaty into force (1.12.2009), the Common Commercial Policy has fallen within the exclusive competence of the European Union and has covered commercial aspects of intellectual property. The jurisprudence of the Court of Justice confirmed that TRIPS falls entirely within the competence of the EU, which may lead to the conclusion that for the assessment of the direct effect of its provisions the union rules apply, rather than the controversy in the previous legal situation, when TRIPS was a so-called mixed agreement. On the other hand, the Court has not decided to challenge the previous jurisprudence in this respect, which may suggest that denying the direct effect of TRIPS remains valid. Nevertheless, the problem lost its practical significance, as the provisions of TRIPS were (after the end of the transitional periods) incorporated into the national law of the Member States.