Wieże i sygnaturki kościelne jako dominanty i akcenty krajobrazowe. Zagadnienia ich ochrony, pielęgnacji i remontów

Charakterystycznymi dla miast i wsi (także zamków warownych i pałaców) osadzonych w krajobrazach, były różne dominanty wertykalne w postaci wież, wież kościelnych, dzwonnic itp. Na podstawie ich charakterystycznych kształtów przypisywano poszczególnym budowlom ich rodowody stylowe np.: romański, gotycki, renesansowy, barokowy itd. Zakończenia wież i sygnaturek stanowiły, i do dzisiaj stanowią, wyróżniki krajobrazowe, swego rodzaju „logo” danego regionu kulturowego. To właśnie na podstawie ich kształtów wyrabiamy sobie w percepcyjnym kojarzeniu wyobrażenie o danym miejscu. W zamierzeniach swych twórców wspomniane dominanty (wyróżniki) miały posiadać formy najczęściej niepowtarzalne, dlatego zazwyczaj były i są nadal dobrze rozpoznawalne w krajobrazach wsi i miast. W trakcie swoich prac naukowych i projektowo-architektonicznych autorzy mieli okazję współpracować przy odtwarzaniu oraz wznoszeniu nowych wież kościelnych i sygnaturek – począwszy od ekspertyz budowlanych, inwentaryzacji, projektów konserwatorskich aż po prace naprawcze i budowlane. Tymi zagadnieniami pragniemy się więc w tym artykule podzielić.

Different vertical dominants in the form of towers, church towers, bell towers and suchlike were typical for towns and villages embedded in landscapes (but sometimes also for castles and palaces). Origins related to styles, such as Romanesque, Gothic, Baroque or Renaissance, were attributed to particular buildings on the basis of their intrinsic shape. The coping of towers and flèches have been distinguishing features of a landscape, a kind of a “logo” of a cultural region. It is on the basis of their shapes that we develop an idea of a place in the process of perceptual association. According to with their creators’ intention, these dominants (distinguishing features) supposed to have the most unique forms, owing to which they used to be and still are well recognized in the landscapes of villages and towns. In the course of research, design and architectural work, authors had an opportunity to cooperate in the reconstruction and construction of new church towers and flèches — from engineering evaluation, surveys, through conservation design to repair and construction work. Thus, they wish to discuss these issues in the following article.