Relacje między ekspozycją a tłem krajobrazowym w muzeach na wolnym powietrzu na przykładzie Wielkopolskiego Parku Etnograficznego

Tło krajobrazowe ma wpływ na estetykę oraz percepcję ekspozycji w muzeach typu skansenowskiego. Artykuł przedstawia wyniki badań nad otoczeniem krajobrazowym Wielkopolskiego Parku Etnograficznego, zlokalizowanego nad Jeziorem Lednickim, ok. 30 km na zachód od Poznania. Jest to muzeum na wolnym powietrzu prezentujące zabudowę wiejską z XVIII i XIX wieku, a jego układ przestrzenny nawiązuje do rozplanowania wsi owalnicowej. Muzeum jest powiązane funkcjonalnie z rezerwatem archeologicznym znajdującym się na wyspie Ostrów Lednicki, w miejscu prawdopodobnego chrztu Mieszka I. Podjęte badania objęły analizę relacji krajobrazowych między ekspozycją a jej tłem oraz określenie granic widoczności. Zbadano powiązania kompozycyjne między wystawą a otaczającym otwartym krajobrazem rolniczym. Przeprowadzono również waloryzację elementów znajdujących się w obrębie tła krajobrazowego oraz zbadano dynamikę jego przekształceń. Z przeprowadzonych badań wynika, że powiązania widokowe między ekspozycją muzeum a jej tłem krajobrazowym są w znacznym stopniu zakłócone. Elementem degradującym jest nowopowstająca zabudowa mieszkaniowa w sąsiadującej z muzeum wsi Dziekanowice. Istnieje konieczność ochrony obszarów znajdujących się poza granicami własnościowymi muzeum, czyli kształtowania tła krajobrazowego w granicach widoczności. Implikuje to wymóg stworzenia odpowiednich form i instrumentów ochrony, w tym odpowiednich zapisów w planach miejscowych.

Landscape background affects aesthetics and perception of exhibitions in open-air museums. The article presents results of the research concerning the surroundings of the Wielkopolski Park Etnograficzny (Wielkopolski Etnographic Park) located on Lake Lednickie, approx. 30 km west of Poznań. It is an open-air museum presenting rural buildings from the eighteenth and nineteenth centuries. Spatial arrangement of the exhibition refers to the layout ofthe oval shape village. The museum is functionally related with the archaeological reservelocated on the Ostrów Lednicki island, the probable site of the baptism of Mieszko I. The study includes an analysis of the relations between the museum exhibition and its background. The aim was to define the limits of surrounded landscape in terms of its visibility. The research examined the compositional relationships between the exhibition and its context. The indexation of elements located within the landscape background was carried out and the dynamics of its transformation was described. The study shows that the relationships between the museum exhibition and its landscape background are greatly disturbed. The newly emerging residential development, in the adjacent village, is degrading the surroundings. There is a need to protect areas beyond the limits of museum propertyborders. Thelandscape backgroundshould be identified within the limits of visibility. It has beenconcludedthat appropriate forms and instruments of lawprotection have to be established, including relevant provisions in local master plans in order to provide adequate landscape management.