Literackie figury domu w prozie Danuty Mostwin

W artykule została podjęta próba opisu literackich figur domu w siedmiotomowej „sadze polskiej” Danuty Mostwin, (Dom starej lady, Londyn 1958, Ameryko! Ameryko!, Warszawa 1981, Cień księdza Piotra, Warszawa 1985, Szmaragdowa zjawa, Warszawa 1988, Tajemnica zwyciężonych, Londyn 1992, Nie ma domu, Lublin 1996, Słyszę, jak śpiewa Ameryka, Londyn 1998). Biografia autorki Domu starej lady wpisuje się w życiorysy wielopokoleniowych polskich rodzin doświadczonych zaborami, wojnami, komunizmem, wychodźstwem. Ten rys autobiograficzny stał się pożywką większości utworów powieściowych Mostwin. Rozważania prowadzone w kontekście filozoficzno-aksjologicznych i teoretycznoliterackich ustaleń pokazują przemiany kreacji figury domu w tych prozach. Ewolucja obrazów domu obejmuje dom jako arkadię poprzez „anty-dom”, „dom-arkę” i dom odzyskany. Odpowiada to obranej postawie filozoficznej Danuty Mostwin, która owo połączenie wartości wyniesionych z kraju urodzenia i wartości nabytych w kraju osiedlenia uważała za najbardziej optymalną formę obrony polskości na emigracji.

The paper attempts to describe the literary figures of the home in Danuta Mostwin’s seven volume “Polish saga” (Dom starej lady, London 1958, Ameryko! Ameryko!, Warszawa 1981, Cień księdza Piotra, Warszawa 1985, Szmaragdowa zjawa, Warszawa 1988, Tajemnica zwyciężonych, London 1992, Nie ma domu, Lublin 1996, Słyszę, jak śpiewa Ameryka, London 1998). The biography of the author of Dom starej lady matches the biographies of multigenerational Polish families that had endured the partitions of Poland, wars, communism, and exile. This autobiographical feature become the substrate for most of Mostwin’s novels. The deliberations, set in the context of philosophical and axiological as well as literary theory findings show the transformations in the creation of the figure of the home in these prose writings. The evolution of the imagery of the home ranges from an Arcadian home to an “anti home”, “home as an ark”, and “home regained”. This corresponds to Danuta Mostwin’s philosophical position, as she considered this combination of values brought from her native country and the values acquired in the country where she settled as most optimal form of defending Polish identity in exile.