„Gombrowicz jest moją zmorą”. Dziennikowe zmagania Sławomira Mrożka z Witoldem Gombrowiczem

Autobiograficzna twórczość Sławomira Mrożka, obejmująca pokaźne dzienniki z lat 1962-1989 oraz obszerne tomy korespondencji, wciąż otwarta jest na nowe odczytania. Ponieważ kluczowym – a nieopisanym do tej pory – problemem w jej warstwie metaliterackiej jest relacja do Witolda Gombrowicza jako twórcy i człowieka, w artykule dokonano historycznoliterackiej i komparatystycznej analizy i interpretacji wieloletniej polemiki z estetycznymi i filozoficznymi poglądami autora Ferdydurke, prowadzonej przez Mrożka w dziennikach od 1965 do 1987 roku. Podkreślono procesualny charakter autorskich odniesień – od pełnej szacunku akceptacji do zdecydowanego przezwyciężenia wpływu Gombrowicza – których finałem było otwarcie Mrożka na metafizykę, nieobecną w światopoglądzie mistrza. Wskazano na szczególną rolę twórczości Gombrowicza, będącej dla Mrożka lustrem, w którym pewności i kształtu nabierało jego myślenie o sobie jako artyście i własnej sztuce.

The autobiographical works of Sławomir Mrożek, which include his extensive diaries from the years 1962–1989 and large volumes of correspondence, continue to be open to new readings. Since the key, and until now undescribed problem in the meta literary layer is the relation to Witold Gombrowicz as an artist and as a human being, the paper analyses and interprets, from a historical literary and comparative point of view, the multi annual polemics with the aesthetic and philosophical views of the author of Ferdydurke, which Mrożek conducted in his diaries from 1965 to 1987. The process based nature of the author’s references is emphasised: from respectful acceptance to the decisive overcoming of Gombrowicz’s influence, ending in the opening of Mrożek towards metaphysics, absent from his master’s worldview. The particular role of Gombrowicz’s work is pointed out as a mirror for Mrożek, where Mrożek’s reflection on himself as an artist and on his own art took shape and gained confidence.