Etyczne aspekty wykorzystywania zwierząt w procedurach doświadczalnych

Artykuł dotyczy analizy aspektów etycznych związanych z wykorzystywaniem zwierząt w procedurach doświadczalnych – w kontekście zadawania im bólu lub cierpienia. Wyniki powyższych procedur mogą z jednej strony mieć bowiem znaczenie dla rozwoju nauki (m.in. nauk medycznych i weterynaryjnych), techniki czy przemysłu, z drugiej natomiast wiążą się niejednokrotnie z bólem lub cierpieniem żywych organizmów, mają negatywny wpływ na ich zdrowie lub nawet życie. Tematyka ta stanowi przedmiot dyskusji naukowej oraz próby znalezienia kompromisu pozwalającego na uzyskiwanie wiarygodnych wyników badań oraz wyeliminowania lub przynajmniej ograniczania negatywnych następstw dla zwierząt w nich wykorzystanych. Artykuł obejmuje zestawienie i charakterystykę poglądów zwolenników i przeciwników przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach. W jego ramach pochylono się nad zagadnieniami stanowisk altruistycznych i egoistycznych, szowinizmu gatunkowego oraz tzw. zasad 3R (replacing, reducing, refining). Aktualność artykułu wynika przede wszystkim z wejścia  w życie ustawy z 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, uchylającej ustawę z 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach i regulującej na nowo kwestie związane z możliwością wykorzystywania żywych zwierząt w procedurach doświadczalnych narażających je na ból lub cierpienie.

This article deals with an analysis of the ethical aspects of using animals in experimental procedures - in the context of causing animals, pain or suffering. It covers the compilation and characterisation of the views of supporters and opponents of conducting experiments on animals. On the one hand, the findings of the above procedures may be important for the development of science (including medical and veterinary sciences), technology or industry, whilst on the other hand, they are often associated with pain or the suffering of living organisms, and have a negative impact on their health, or even life. This topic is the subject of scientific and ethical discussion, and attempts to find a compromise, that would allow the acquisition of reliable test results, and eliminate, or at least, reduce the negative consequences for animals used in them. The article refers to issues of altruistic and egoistic positions, species chauvinism, and the so-called 3R principles (replacing, reducing, refining). The article is primarily due to the entry into force of the Act of the 15th of January, 2015, on the protection of animals used for scientific or educational purposes, repealing the existing Act of the 21st of January, 2005, on animal experiments, and re-regulating issues related to the viability of using live animals in experimental procedures, exposing them to pain or suffering.