Przedmiot badań: W dobie współczesnego rozwoju gospodarczego oraz stale rosnących wymagań rynku, szczególnie w sektorze prywatnym, pojawia się nie tyle fakultatywna, co obligatoryjna konieczność stałego udoskonalania procedur kontroli wewnętrznej w instytucjach publicznych. Zmiany są podyktowane potrzebą poprawy aktualnych rozwiązań systemowych m.in. poprzez wprowadzenie centralnego organu wyznaczającego priorytetowe cele rządu, zasady rozliczalności, ukierunkowania na realizację celów rozwojowych oraz synchronizację z procesem budżetowym. Wspomniana powyżej konieczność zmian stała się swego rodzaju asumptem do przeprowadzenia zaawansowanych prac nad zmianami w ustawie o finansach publicznych, które z uwagi na zakończenie VIII kadencji Sejmu RP oraz aktualną sytuację w naszym kraju, związaną z pandemią koronawirusa zostały wstrzymane, bez wskazania konkretnej daty, kiedy planowane zmiany zostaną ostatecznie wdrożone. Nie oznacza to jednak, że zmiany w zakresie kontroli zarządczej oraz audytu wewnętrznego nie są konieczne. Obydwa obszary to ciągły proces, który wymaga bowiem stałego udoskonalania, dlatego analiza projektu ustawy z dnia 6 maja 2019 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych wraz z uzasadnieniem (Projekt ustawy z dnia 6 maja 2019 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych wraz z uzasadnieniem, https://legislacja.rcl.gov.pl; stan na 7.10.2020 r.), który pojawił się na stronie Rządowego Centrum Legislacji, pozwala w znacznym stopniu ocenić kierunki planowanych zmian w przyszłości. Na chwilę obecną nie jest wiadome, czy zmiany wejdą w życie w pierwotnie zaproponowanym kształcie, natomiast z całą pewnością można zauważyć, że Ministerstwo Finansów będzie dążyło do wzajemnej integracji systemów kontroli zarządczej oraz audytu wewnętrznego, a także wzmocnienia systemu kontroli zarządczej w szczególności na poziomie operacyjnym. 1
Cel badawczy: Niniejszy artykuł ma na celu omówienie problematyki kontroli zarządczej oraz audytu wewnętrznego jednostek sektora finansów publicznych w świetle planowanych zmian w ustawie o finansach publicznych. Z uwagi na korelację zachodzącą w systemie kontroli zarządczej oraz audytu wewnętrznego, niezbędne zmiany w ustawie powinny objąć swym zakresem obydwie te instytucje, których wspólnym celem będzie przede wszystkim weryfikacja prawidłowości funkcjonowania danej jednostki oraz zgodności jej postępowania z przepisami prawa. Ponadto w niniejszym artykule została podjęta próba odpowiedzi na pytanie o dalsze kierunki zmian publicznego sektora finansowego w Polsce.
Metoda badawcza: Metoda badawcza prezentowana w niniejszym artykule opiera się na wnikliwej analizie orzecznictwa, literatury, a także rozwiązań normatywnych. Wykorzystano również materiały pochodzące ze stron internetowych, w tym m.in. ze strony Rządowego Centrum Legislacji, zawierające propozycje zmian w ustawie o finansach publicznych oraz ocenę możliwych skutków prezentowanych zmian.
Wyniki: Analiza materiałów wykorzystanych w artykule pozwoliła ocenić celowość przeprowadzanej kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, w świetle współczesnych wyzwań sektora publicznego, a także pomogła określić elementy procedur wymagających reorganizacji, w tym redefinicji kluczowych zagadnień. Wzbogacenie aspektów teoretycznych funkcjonowania kontroli zarządczej oraz audytu wewnętrznego jednostek sektora finansów publicznych w kontekście planowanych zmian w ustawie o finansach publicznych okazać się może cennym głosem w debacie na temat konieczności reformy finansów publicznych w Polsce.
Background: In the era of contemporary economic development and constantly growing market requirements, especially in the private sector, constantly improving the internal control procedures in public institutions is no longer really optional. Changes are dictated by the need to improve current system solutions, such as by introducing a central body setting priority government goals, accountability principles, focusing on implementation of development goals and synchronization with the budget process, among others. The aforementioned necessity of change has become a kind of incentive to carry out advanced works on amendments to the Public Finance Act, which due to the end of the 8th term of the Sejm of the Republic of Poland and the current situation in our country related to the coronavirus pandemic, have been suspended without indicating a specific date when the planned changes will be finally implemented. However, this does not mean that changes in management control and internal audit are unnecessary. Both areas are a continuous process that requires constant improvement, which is why the analysis of the draft act of May 6, 2019 on the amendment to the Public Finance Act together with the justification that appeared on the website of the Government Legislation Center allows the general assessment of the directions of future, planned changes. At the moment, it is not known whether the changes will come into force in their originally proposed form, as it is also certainly possible that the Ministry of Finance will strive for mutual control of management control systems and management control audit, as well as management control law at the operational level.
Research purpose: This article aims to discuss the issues of management control and internal audit of public finance sector units in light of planned changes to the Public Finance Act. Due to the correlation taking place in the management control system and internal audit, the necessary changes to the act should cover both of these institutions, whose common goal will be primarily to verify the correct functioning of a given unit and its compliance with the law. Moreover, this article attempts to answer the question about the further directions of changes in the public financial sector in Poland.
Methods: The research method presented in this article is based on a thorough analysis of jurisprudence, literature, and normative solutions. Materials from websites were also used, including from the Government Legislation Center, containing proposals for changes to the Public Finance Act and an assessment of the possible effects of the presented changes.
Conclusions: The analysis of the materials used in the article allowed assessment of the purposefulness of management control and internal audit in public finance sector units, in light of contemporary public sector challenges, and also helped to define the elements of procedures requiring reorganization, including redefinition of key issues. The enrichment of the theoretical aspects of the functioning of management control and internal audit of public finance sector units in the context of the planned changes to the Public Finance Act may turn out to be a valuable voice in the debate on the need to reform public finances in Poland.
