Pisemna zgoda? Argumenty badaczy jakościowych za i przeciw pisemnej zgodzie

Uzyskanie świadomej i dobrowolnej zgody uczestnika badań należy do podstawowych zasad etycznych w badaniach społecznych. W krajach anglosaskich, gdzie kultura audytu jest bardzo dobrze rozwinięta, często wymaga się od badaczy jakościowych, by wzięli od badanych pisemną zgodę na udział w badaniach. WPolsce wraz z wprowadzaniem kultury audytu do szkolnictwa wyższego i nauki także mogą pojawić się takie oczekiwania wobec badaczy, na przykład ze strony grantodawców. Niewiele jednak wiadomo o stosunku rodzimych badaczy jakościowych do tej praktyki badawczej ani o ich doświadczeniach związanych z jej zastosowaniem. Artykuł omawia argumenty badaczy za i przeciw używaniu pisemnej zgody w społecznych badaniach jakościowych. Podstawą rozważań są opinie i doświadczenia socjologów i antropologów społeczno-kulturowych dotyczące wykorzystania pisemnej zgody w badaniach jakościowych głównie z udziałem osób podatnych na zranienie i marginalizowanych.

Informed and voluntary consent to participate in research is a fundamental ethical principle in social research. In Anglo-Saxon countries, where the audit culture is very well developed, qualitative researchers are often required to obtain written informed consent from informants to participate in research. In Poland, with the introduction of an audit culture in higher education and science, such expectations towards researchers may also arise, for example, from the grant providers. However, little is known of the attitude of domestic qualitative researchers to this research practice or their experiences related to its application. The article discusses the arguments of researchers for and against the use of written consent in qualitative social research. It is based on the opinions and experiences of sociologists and socio-cultural anthropologists concerning the use of written consent in qualitative research, mainly involving vulnerable and marginalised people.