Być osobą. O antropomorficznym wymiarze świata

Natura–szczęście–osoba to trzy wierzchołki wyznaczające pole filozoficznych zainteresowań Roberta Spaemanna. Znajdują one odbicie w trzech głównych dziełach tego myśliciela: Cele naturalne, Szczęście i życzliwość oraz Osoby. O różnicy między czymś a kimś. Spaemann twierdzi, że teleologiczne ujęcie konkretnego życia w jego ukierunkowaniu na naturalny i autonomiczny cel otwiera również jego normatywny wymiar, w którym człowiek jako osoba staje się współodpowiedzialny za celowość innych bytów. Ta Spaemannowska ontologia procesualnego świata prowadzi do etyki, która niejako łączy antyk z chrześcijaństwem, gdyż nie rezygnując z koncepcji ludzkiego szczęścia jako celu życia, rozszerza ją o chrześcijańską koncepcję miłości czy też życzliwości jako źródła głębokiego szczęścia. Życzliwość i współodpowiedzialność są możliwe po przekroczeniu przez osobę naturalnego egocentrycznego ześrodkowania na sobie. Dzięki temu ruchowi człowiek w sposób naturalny wychodzi poza granice swej natury, stając się osobą.

Nature, happiness, and ‘person’ are the three vertices defining the field of Robert Spaemann’s philosophical interests. Spaemann has extensively discussed these realities in his three major works: Natürliche Ziele. Geschichte und Wiederentdeckung des teleologischen Denkens, Happiness and Benevolence, and Persons: The Difference Between “Someone” and “Something.” Spaemann holds that a teleological approach to life following its natural and autonomous goal, opens up the normative aspect of being in which the human person becomes co-responsible for the finality of other beings. The processual ontology developed by Spaemann concludes with the ethics that seeks to combine antiquity with Christianity: not only does it refrain from abandoning the concept of human happiness as the goal of life, but it expands this ancient idea by introducing the Christian concepts of love and benevolence as the sources of genuine happiness. Benevolence and responsibility are possible beyond the natural egocentric self-centeredness. Owing to the transgression of her ego the human being in a ‘natural’ way transcends her own nature, thus becoming a ‘person.’