Przyczynek do badań nad publicznymi posługami transportowymi i komunikacyjnymi w dawnym prawie polskim

Celem niniejszych rozważań jest analiza zagadnień związanych z publicznymi posługami transportowymi i komunikacyjnymi w dawnym prawie polskim. Jak wiadomo ludność począwszy od czasów średniowiecza była zobowiązana do świadczenia różnego rodzaju powinności na rzecz władcy w ramach systemu prawa publicznego, jak i w stosunku do pana feudalnego w ramach systemu prawa prywatnego. Powinności transportowe i komunikacyjne będące przedmiotem niniejszych rozważań, obok danin, stanowiły najbardziej dokuczliwe ciężary jakie zmuszona była świadczyć ludność poddana. W ramach systemu prawa prywatnego posługi tego rodzaju wliczano zazwyczaj do obowiązującej normy robocizn tygodniowych, przy czym często były wymagane poza nią. Przedmiot analizy stanowią wyłącznie posługi transportowe i komunikacyjne o charakterze publicznym, czyli wymagane w ramach powinności prawa książęcego. Autor prezentuje poszczególne kategorie tych posług odwołując się do literatury przedmiotu oraz przywołując postanowienia wybranych aktów normatywnych traktujących o tych publicznych powinnościach.

The aim of this article is to analyse the issues related to public duties to provide transport services and traffic facilities in old Polish law. As it is commonly known, from the Middle Ages onwards the population was obliged to perform various duties for the benefit of the ruler within the system of public law, and for the benefit of the feudal lord within private law. The transport and traffic obligations under consideration were, along with levies, the heaviest burden that the serfs had to bear. Within the private legal system such duties were usually included in the applicable standard of weekly work, and they were often required outside the standard. Only public transport and traffic services, i.e. those required under ducal law, constitute the subject matter of the analysis. The author presents individual categories of those duties, referring to the relevant literature and citing the provisions of selected normative acts of law which govern those public duties.