Kilka uwag na temat zeznań niewolników w procesie karnym

W starożytnym Rzymie obowiązywała zasada, wedle której podczas procesu nie można było wykorzystywać zeznań niewolników na szkodę ich właściciela. Od tej zasady już od czasów republiki przewidziane były wyjątki, w przypadku przestępstw kazirodztwa oraz spisku. Odmienne podejście do wykorzystywania zeznań niewolników widoczne było w okresie pryncypatu. Ustawy, takie jak lex Iulia de adulteriis coërcendis, czy reskrypty cesarskie przewidywały szereg możliwości obejścia republikańskiego zakazu, bez rzeczywistego jego złamania, ani też zniesienia. Jedynie w przypadku crimen laese maiestatis wyraźnie dopuszczono torturowanie niewolników in caput domini. W okresie dominatu wprowadzony został zakaz przyjmowania oskarżenia składanego przez niewolnika przeciw właścicielowi, wyjątkiem była wyłącznie maiestas. Oskarżający niewolnik był karany śmiercią.

In ancient Rome there was a rule that in the course of the trial the slave confession could not be used to the detriment of their owners. There have been exceptions to this rule since the time of the Republic, in the case of incest crime and conspiracy. A different approach to the use of the testimony of slaves was visible during the Principate. Laws, such as lex Iulia de adulteriis coërcendis, or imperial rescripts, provided for a number of possibilities to circumvent the republican ban, without actually breaking it, or abolishing it. Only in the case of crimen laese maiestatis it was explicitly allowed to torture the slaves in caput domini. During Dominate accepting the charges submitted by the slave against the owner was forbidden, excepting maiestas only. Accusing slave was punished with death.