Trzy twarze gniewu. Jak Jan Kasjan pisał na nowo o starym temacie

W niniejszym krótkim studium śledzimy wybrane aspekty problemu gniewu w pismach Jana Kasjana w kontekście wcześniejszych rozważań filozoficznych i tradycji monastycznej. Pisząc na ten gniewu, Kasjan musiał poruszyć kwestie teologiczne (jaki jest Bóg sam w sobie), egzegetyczne, antropologiczne, etyczne i to, co wynika z teorii ascezy monastycznej. Tak daleko idąca złożoność zagadnienia wynika z jednej strony z bogatego filozoficznego i egzegetycznego tła rozważań, a z drugiej – z głębokich intuicji Kasjana, który aż nazbyt dobrze sobie zdawał sprawę, że gniew nie jest czymś prostym w ocenie, zawsze złym (skoro gniewa się Bóg lub człowiek może wybuchnąć gniewem na widok grzechu). Owa równowaga pism monastycznych jest czymś, co także po wiekach, nawet współczesnego czytelnika, powinno zastanowić.

In this short study we follow selected aspects of the problem of anger as found in the writings of the Christian monk and theologian John Cassian (c. 360 – c. 435), teachings drawing upon both philosophical considerations and monastic tradition. Writing on the subject of anger, Cassian proceeded from theological questions (what is the nature of God) through exegetical, anthropological, and ethical perspectives, to issues embedded in the theory of monastic asceticism. The far-reaching complexity he brings to the problem is a result, on the one hand, of the rich philosophical and exegetical background of Cassian's reflection and, on the other, from his deep intuitions. For example, he knew (perhaps too well) that anger is something not simple to judge, nor is it always bad, since God himself is sometimes angry, and human beings can be angry at sin. Cassian's work, the balanced product of a keen monastic mind, offers the modern reader – even after all these ages – much to reflect upon.