Co dalej z socjologią? Między autonomią, służebnością a scenariuszem znikania

Artykuł jest próbą diagnozy kondycji współczesnej socjologii (jej słabości, ale także jej potencjalnych atutów) na podstawie analizy jej języka, która pozwoliła sformułować kilka scenariuszy dotyczących dalszych losów socjologii. Dwa z nich (scenariusz literaturyzacji socjologii oraz scenariusz jej stopniowego zrastania się z naukami o złożoności) wydają się równoznaczne ze stopniową samolikwidacją socjologii. Kolejny – scjentyzacja socjologii i podporządkowanie jej znacznie bardziej restrykcyjnym niż do tej pory reżimom terminologicznymi i metodologicznym jawi się jako scenariusz praktycznie nierealny – biorąc pod uwagę historię socjologii i jej teoretyczno-metodologiczny pluralizm. Trzy ostatnie zasygnalizowane w artykule scenariusze: scenariusz socjologii rozwijającej się jako par excellence socjologiczna teoria złożoności, scenariusz socjologii opartej na śladach zastanych oraz scenariusz socjologii animacyjno-interwencyjnej, oznaczają wprawdzie, że będzie zmuszona radykalnie się zmienić, lecz równocześnie w największym stopniu prolongują jej szanse na przetrwanie jako dyscypliny naukowej.

The paper is an attempt to diagnose the condition of contemporary sociology (its weaknesses, but also its potential strengths) based on an analysis of its language. On this basis, several scenarios concerning the future of sociology are formulated. Two of them (the scenario of the literaturization of sociology and the scenario of its gradual blending with the sciences of complexity) seem to be tantamount to the gradual self-elimination of sociology. Another – the scientization of sociology and its subordination to terminological and methodological regimes much more restrictive than previous ones – appears to be a practically unrealistic scenario, taking into account the history of sociology and its theoretical and methodological pluralism. The last three scenarios mentioned in the paper: the scenario of sociology developing as a sociological theory of complexity par excellence, the scenario of sociology based on existing traces, and the scenario of animation-intervention sociology, mean that it will be forced to undergo radical change, while at the same time seeking to prolong its chances of survival to the greatest extent as a scientific discipline.