Czynnik różnicowania wzrostu 15 (GDF-15) w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego

Cardiovascular diseases remain the primary cause of death in developed countries, including Poland, despite the progress in their treatment and a noticeable decrease in their prevalence. For this reason, the search for biomarkers for early disease risk assessment in primary as well as secondary prevention is the main task. Growth differentiation factor-15 (GDF-15) is becoming a leader among the new protein markers with a high predictive potential for cardiovascular diseases and their complications. An elevated GDF-15 blood level is associated with an increased risk of many cardiovascular diseases, their subclinical presence and their complications, including death. The predictive strength of GDF-15 is independent of and additive to other risk factors. GDF-15 can be used as part of a multimarker strategy to improve risk stratification, although it can also be used alone for death risk assessment. GDF-15 is not heart-specific: in some cardiovascular diseases its expression can be increased in other tissues as well. Elevated GDF-15 blood levels are found in cancer. They are also observed in renal impairment. Due to the strong relationship between GDF-15 and general mortality it is sometimes called “the marker of death.” Its increase often precedes serious clinical events by many months or even years. This provides opportunities for more intensive prevention, both primary and secondary.

Choroby układu sercowo-naczyniowego, mimo postępu w ich leczeniu i zauważalnego spadku częstości ich występowania, są nadal główną przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych cywilizacyjnie, w tym także w Polsce. Zatem poszukiwanie biomarkerów do wczesnego określania ryzyka tych chorób zarówno w prewencji pierwotnej, jak i wtórnej jest zadaniem pierwszoplanowym. Spośród nowych markerów białkowych o dużym potencjale predykcyjnym chorób układu sercowo- -naczyniowego i ich powikłań na czoło wysuwa się czynnik różnicowania wzrostu 15 (GDF-15). Jego podwyższone stężenie we krwi wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wielu chorób układu sercowo-naczyniowego, ich obecnością w postaci subklinicznej, a także ich powikłaniami, łącznie ze zgonami. Siła predykcyjna GDF-15 jest niezależna od innych czynników ryzyka i addytywna w stosunku do nich. Czynnik ten może być wykorzystywany w strategii wielomarkerowej do poprawienia stratyfikacji ryzyka, chociaż do oceny ryzyka zgonu może być także stosowany samodzielnie. Czynnik różnicowania wzrostu 15 nie jest swoisty dla mięśnia sercowego – w niektórych chorobach układu sercowo-naczyniowego jego zwiększona ekspresja może występować także w innych tkankach. Podwyższone stężenie GDF-15 we krwi stwierdza się w chorobach nowotworowych. Wzrost stężenia tego markera obserwuje się również w stanach upośledzenia czynności nerek. Ze względu na silny związek GDF-15 z umieralnością ogólną określa się go niekiedy mianem „markera śmierci”. Wzrost jego stężenia często poprzedza o wiele miesięcy czy nawet lat wystąpienie dużych zdarzeń klinicznych. Otwiera to pole do intensywniejszej prewencji zarówno pierwotnej, jak i wtórnej.