INTRODUCTION The paper constitutes a follow up to the analysis concerning the use of medicinal plants of the world, with special focus on the production of medicines used in preventive activity and treatment of ENT disorders. RESULTS An index of 226 species of medicinal plants used in ENT practice worldwide was presented according to their pharmacologic properties and valuable application properties. The categories presented in eight columns were: ordinal number, the name of the species, life form, application in various treatment types, pharmacologically active agents present in plant materials, main pharmacologic activity, plant material and other application properties. CONCLUSION The species selected are mainly perennial plants. They are frequently used in traditional Polish folk medicine, natural medicine, homeopathic medicine and veterinary treatment. Many of them are taxonomic units recorded in pharmacopoeias, the offi cial index of medicines and the index of medicinal plants of the world. Among numerous active chemical substances, the most frequently mentioned are: isoprenoids, fl avonoids, carbohydrates and related compounds, phenols, alkaloids, and tannins. Among the pharmacologic eff ects most often used in ENT practice are: antiseptic, anti-infl ammatory, astringent, antispasmodic, expectorant, analgesic and antibacterial. The main raw materials are: leaf, herb and essential oils. Less numerous are: root, fruit and fl ower. Rare raw materials are: bark, seeds and resin. In the index there are also species having many other application properties, such as: decorative and aromatic, as well as properties used in cosmetic industry, food processing and farming. Some of them may contain substances toxic for people or animals.
WSTĘP Artykuł jest kontynuacją opracowań dotyczących wykorzystania zasobów roślin leczniczych na świecie z możliwością ich wykorzystania jako źródła surowcowego do produkcji leków przydatnych w lecznictwie i profi laktyce schorzeń laryngologicznych. WYNIKI Przedstawiono wykaz 226 gatunków roślin leczniczych stosowanych w laryngologii na świecie pod kątem ich właściwości farmakologicznych i cennych cech użytkowych. W ośmiu kolumnach przedstawiono: liczbę porządkową, nazwę gatunkową, formę życiową, zastosowanie w typach lecznictwa, związki czynne farmakologicznie zawarte w surowcach roślinnych, główne działania farmakologiczne, surowiec roślinny i inne cechy użytkowe. WNIOSKI Wybrane gatunki w zdecydowanej większości należą do roślin wieloletnich. Często wykorzystywane są w tradycyjnej polskiej medycynie ludowej, naturalnej, homeopatycznej i weterynaryjnej. Nierzadko są to taksony farmakopealne i ujęte w Urzędowym spisie leków oraz indeksie roślin leczniczych świata. Spośród wielu aktywnych substancji chemicznych do najczęściej wymienionych należą: izoprenoidy, fl awonoidy, węglowodany i związki pokrewne oraz fenole, alkaloidy i garbniki. Z działań farmakologicznych najczęściej wykorzystanych w laryngologii najliczniej reprezentowane są surowce wykazujące właściwości: antyseptyczne, przeciwzapalne, ściągające, rozkurczowe, wykrztuśne, przeciwbólowe i przeciwdrobnoustrojowe. Główne surowce lecznicze to: liść, ziele oraz olejki eteryczne. Do średnio licznych należą: korzeń, owoc i kwiat. Do rzadkich surowców zaliczono korę, nasiona oraz żywicę. W wykazie znajdują się gatunki posiadające wiele innych cech użytkowych jak: ozdobne, aromatyczne, przydatne w przemyśle kosmetycznym, barwierskim, spożywczym i w rolnictwie. Niektóre z nich zawierają substancje toksyczne dla ludzi i zwierząt.
