Zagrożenia środowiskowe i toksykologiczne wynikające ze stosowania czwartorzędowych soli amoniowych

Czwartorzędowe ciecze jonowe (CSA), ze względu na ich szerokie zastosowania, głównie jako surfaktanty i środki odkażające, stanowią zagrożenie zarówno dla środowiska, jak i dla zdrowia człowieka. Artykuł przedstawia charakterystykę, zastosowanie i występowanie w środowisku CSA, ich aktywność przeciwdrobnoustrojową, a także toksyczność tych związków dla środowiska i człowieka. Około 25% stosowanych CSA dostaje się do środowiska głownie ze ściekami. Szczególnie wrażliwe na te związki są organizmy wodne, zwłaszcza glony, natomiast ich obecność w glebie powoduje pojawienie się w roślinach stresu oksydacyjnego. Człowiek narażony jest na kontakt z CSA głównie w miejscach ich produkcji i zastosowania. Najczęstszym objawem ekspozycji na CSA jest kontaktowe zapalenie skóry, a także podrażnienie dróg oddechowych oraz alergie. Ponadto istnieją możliwości wywołania przez CSA mutacji prowadzących do zmian nowotworowych.

The wide use of quaternary ammonium compounds (QACs), mostly as surfactants and disinfectants, may cause a threat both to the environment and human health. This article presents characteristics and use of QACs, their occurrence in the environment, antimicrobial activity and toxicity to the environment and the man. Approximately 25% of used QACs enter the environment mainly with sewage. Aquatic organisms, especially algae, are very sensitive to these compounds. The presence of QACs in soil causes oxidative stress in plans. The people are exposed to the contact with these substances mainly in places of their production and usage. The most common symptoms of exposure to QACs are contact dermatitis, irritation of respiratory system and allergies. Furthermore, QACs may induce mutations and becoming cancerogenic.