Zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu zapalenia zatok przynosowych w świetle Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa – EPOS 2012

Rhinosinusitis is a very common condition of the upper respiratory tract. The disease may be caused by viral, bacterial or fungal infections as well as by allergens or air pollution (e.g. tobacco smoke), with viral infections being the most common cause. The first phase of viral rhinosinusitis therapy involves the use of antipyretics, analgesics, anti-oedematous agents as well as nasal decongestants, occasionally, topical glucocorticosteroids, nasal irrigation and adjunct phytotherapy. Viral or allergic rhinosinusitis does not require antibiotic therapy. Antibiotics should be used if symptoms persist after 7–10 days or bacterial superinfection develops. More intense treatment (antibiotic, metronidazole, intranasal glucocorticosteroid as well as formulations that dilute mucous secretions and have anti-oedematous effects) for up to several days is necessary in cases of acute rhinosinusitis in children, which is quite often a very serious disease bordering on sepsis (pansinusitis). According to the 2012 European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2012 (EPOS 2012), natural compounds may be used as an adjunct treatment in some cases and in certain periods of the disease. These include nasal irrigation with saline or an appropriate seawater solution as well as the use of herbal medicinal products. The paper discusses in detail the use of different herbal medicinal products and presents literature data related to the efficacy and tolerance of these products.

Zapalenie śluzówki nosa i zatok przynosowych to bardzo częste schorzenie górnych dróg oddechowych. Może być spowodowane zakażeniami wirusowymi, bakteryjnymi, grzybiczymi, alergenami oraz zanieczyszczeniem powietrza (np. dymem tytoniowym); najczęstszą przyczynę stanowią zakażenia wirusowe. W pierwszej fazie leczenie zapalenia śluzówki nosa i zatok przynosowych o etiologii wirusowej polega na stosowaniu leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych, przeciwobrzękowych, udrożniających nos, niekiedy glikokortykosteroidów miejscowo, płukaniu jam nosa oraz wspomagająco fitoterapii. Nie jest konieczne stosowanie antybiotyków w przypadkach wirusowego lub alergicznego podłoża choroby. Jeśli objawy po 7–10 dniach utrzymują się albo dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, należy zastosować antybiotyki. W przypadkach ostrego zapalenia zatok przynosowych u dzieci, będącego dość często bardzo poważną chorobą na pograniczu posocznicy (pansinusitis), konieczne jest intensywne leczenie (antybiotyk, metronidazol, glikokortykosteroid donosowo oraz preparaty rozrzedzające wydzielinę i działające przeciwobrzękowo), trwające nawet kilkanaście dni. Według Europejskich wytycznych na temat leczenia zapalenia śluzówki nosa i zatok przynosowych z 2012 roku (EPOS 2012) w niektórych przypadkach i okresach choroby mają zastosowanie substancje pochodzenia naturalnego – jako leczenie wspomagające. Należy do niego płukanie jam nosa fizjologicznym roztworem chlorku sodu lub odpowiednim roztworem wody morskiej oraz wykorzystanie roślinnych produktów leczniczych. Niniejszy artykuł szczegółowo omawia zastosowanie poszczególnych roślinnych produktów leczniczych i przedstawia dane literaturowe na temat ich skuteczności oraz tolerancji.