Rola ultrasonografii w diagnostyce najczęstszych neuropatii obwodowych

In the practice of a general practitioner, the most common peripheral neuropathy reported by patients is carpal tunnel syndrome followed by cubital tunnel syndrome. Carpal tunnel syndrome results from entrapment of the median nerve at the level of the transverse carpal ligament, and cubital tunnel syndrome is a consequence of a compression on the ulnar nerve at the level of the groove of the humerus. The diagnosis of these syndromes is based on a specific interview, clinical examination and additional examinations. The aim of a clinical examination is to assess sensory disorders and muscle atrophy. Until today, standard additional examinations have been electrophysiological tests. At present, however, they are more and more frequently replaced by high-frequency sonography. As in other types of ultrasound examinations, the assessment of peripheral nerves, including the median and ulnar nerves, is non-invasive, well-tolerated by patients, relatively inexpensive and readily available. The examiner must possess knowledge on nerve topographic anatomy and criteria for ultrasound assessment of peripheral neuropathies. During an ultrasound examination, the following are assessed: shape, cross-sectional area of the nerve trunk, its echogenicity, vascularity and relation to adjacent tissues. Motor and sensorimotor nerves may also be assessed indirectly by analysing ultrasound images of the skeletal muscle innervated by these nerves. Furthermore, an important element of an ultrasound examination is dynamic assessment of the nerves. Carpal and cubital tunnel syndromes belong to so-called entrapment neuropathies whose common sonographic features are nerve oedema and hyperaemia proximally to the compression site.

W praktyce lekarza rodzinnego najczęstszą neuropatią obwodową zgłaszaną przez pacjentów jest zespół kanału nadgarstka, a drugą co do częstości – zespół rowka nerwu łokciowego. Zespół kanału nadgarstka jest wynikiem ucisku na nerw pośrodkowy na poziomie więzadła poprzecznego nadgarstka, a zespół rowka nerwu łokciowego – ucisku na nerw łokciowy na poziomie rowka kości ramiennej. Diagnostyka tych zespołów opiera się na charakterystycznym wywiadzie, badaniu klinicznym oraz badaniach pomocniczych. W badaniu klinicznym oceniane są zaburzenia czucia, zaniki mięśniowe. Do tej pory standardem badań pomocniczych były badania elektrofizjologiczne, które obecnie coraz częściej zastępowane są badaniem ultrasonograficznym z użyciem głowic wysokiej częstotliwości. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów badań ultrasonograficznych diagnostyka nerwów obwodowych, w tym pośrodkowego i łokciowego, ma charakter nieinwazyjny, jest dobrze tolerowana przez pacjentów, względnie tania i łatwo dostępna. Od badającego wymagana jest wiedza co do anatomii topograficznej nerwów oraz kryteriów oceny ultrasonograficznej neuropatii obwodowych. W badaniu ultrasonograficznym ocenie podlegają kształt i pole przekroju poprzecznego pnia nerwowego, jego echogeniczność, unaczynienie oraz stosunek do otaczających tkanek. Nerwy ruchowe i czuciowo-ruchowe można oceniać również pośrednio poprzez analizę obrazu ultrasonograficznego zaopatrywanych przez nie brzuśców mięśni szkieletowych. Ważnym elementem badania ultrasonograficznego jest ponadto ocena dynamiczna nerwów. Zespół kanału nadgarstka i zespół rowka nerwu łokciowego należą do grupy neuropatii tzw. uciskowych, których cechą wspólną obrazu ultrasonograficznego jest obrzęk nerwu i jego przekrwienie proksymalnie od miejsca kompresji.