Ultrasound screening for pyelectasis in pregnant women. Clinical necessity or “art for art’s sake”?

Renal pelvicalyceal dilatation is caused by urine retention in the upper urinary tract. It is referred to as pyelectasis in medical literature. This term does not indicate the cause that leads to the dilatation of and urine retention in the renal pelvicalyceal system. Mild pelvicalyceal dilatation during pregnancy is usually considered to be physiological in nature – it can occur in up to 90% of pregnant women. Retention is more common in the right kidney, in primigravidae, in the second half of pregnancy and in multiple pregnancies. Pyelectasis during pregnancy rarely causes clinical symptoms and often does not require treatment. Nevertheless, urine retention in the renal pelvicalyceal system is conducive to the development of asymptomatic bacteriuria and may be a risk factor for recurrent urinary tract infections, pyelonephritis and acute kidney failure; it may also cause renal colic. In consequence, this condition can lead to intrauterine infection and premature labor in the pregnant woman and to prematurity, anemia, congenital pneumonia or sepsis in the child. In a study conducted at the 3rd Department of Gynecology of the Medical University of Lublin it was concluded that unilateral pyelectasis of more than 20 cm3 is associated with a significant increase in the risk of asymptomatic bacteriuria. This volume corresponds to grade 3 and/or 4 pelvicalyceal dilatation according to the Society for Fetal Urology/European Federation of Societies for Ultrasound in Medicine and Biology classification. The pyelectasis volume measuring method using three-dimensional ultrasound scanning included in the criteria for the assessment of asymptomatic bacteriuria was assessed as sensitive and specific. The ultrasound-based evaluation of the kidneys for the presence of pyelectasis and its grade in pregnant women has some clinical implications. It allows for identifying cases with an increased risk of asymptomatic bacteriuria, which requires treatment in pregnant women. Screening during pregnancy for pyelectasis seems to be important in preventing asymptomatic bacteriuria from progressing to symptomatic urinary tract infection.

Poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego jest spowodowane zastojem moczu w górnych drogach moczowych. W piśmiennictwie nosi ono nazwę pielektazji. Termin nie określa przyczyny, która prowadzi do poszerzenia i zastoju moczu w układzie kielichowo-miedniczkowym. W ciąży łagodne poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego zwykle uważa się za zjawisko fizjologiczne – może ono dotyczyć do 90% ciężarnych. Zastój częściej spotykany jest w nerce prawej, u pierwiastek, w drugiej połowie ciąży oraz w ciążach mnogich. Pielektazja w ciąży rzadko wywołuje objawy kliniczne i często nie wymaga leczenia. Mimo to zastój moczu w układzie kielichowo-miedniczkowym sprzyja rozwojowi bezobjawowego bakteriomoczu i może być czynnikiem zwiększającym ryzyko nawracających zakażeń układu moczowego, odmiedniczkowego zapalenia oraz ostrej niewydolności nerek, a także może wywołać kolkę nerkową. W konsekwencji stan ten może prowadzić u ciężarnej do infekcji wewnątrzmacicznej i porodu przedwczesnego, a u dziecka do wcześniactwa, niedokrwistości, wrodzonego zapalenia płuc lub posocznicy. W badaniach przeprowadzonych w III Katedrze i Klinice Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie stwierdzono, że przy objętości pielektazji jednostronnej powyżej 20 cm3 istotnie wzrasta ryzyko bezobjawowego bakteriomoczu. Objętość ta odpowiada poszerzeniu układu kielichowo-miedniczkowego w stopniu III lub/i IV według Society for Fetal Urology/European Federation of Societies for Ultrasound in Medicine and Biology. Metodę pomiaru objętości z wykorzystaniem USG 3D w kryteriach oceny ryzyka bezobjawowego bakteriomoczu oceniono jako czułą i specyficzną. Ocena nerek pod kątem obecności i wielkości pielektazji podczas badania ultrasonograficznego u ciężarnych ma swoje implikacje kliniczne. Pozwala to wskazać przypadki, gdy istnieje podwyższone ryzyko bezobjawowego bakteriomoczu, który u ciężarnych wymaga leczenia. Badanie przesiewowe w okresie ciąży pod kątem obecności pielektazji wydaje się istotne w zapobieganiu progresji bezobjawowego bakteriomoczu do objawowego zakażenia dróg moczowych.