Von der einen Nation zur kulturell vielfältigen Region. Der „spatial turn“ als Provokation der Nationalphilologien

Was bringt der „spatial turn“, die im internationalen Wissenschaftsdiskurs z.Z. akute „räumliche Wende“ der Germanistik? Er wird hier zunächst auf die deutsche (und z.T. auch polnische) Geschichte hin konkretisiert. Im Mittelpunkt werden dabei Begriffe wie ‚Raum‘, ‚Nation‘, ‚Region‘ und ‚Semiosphäre‘ stehen. Nach einigen Umwegen wird sich dann zeigen, dass der „spatial turn“ eine produktive Herausforderung für die auf national definierte Gegenstandsbereiche ausgerichteten Philologien (wie eben auch die Germanistik) darstellt. Er kratzt an ihren Grundaxiomen, lockert sie auf.

Co przynosi germanistyce „spacial turn“, wzmożone zainteresowanie kategorią przestrzeni, tak obecnie nośną w międzynarodowym dyskursie naukowym? Najpierw podejmiemy próbę konkretyzacji tej kategorii w odniesieniu do historii niemieckiej (a częściowo także polskiej), skupiając się przy tym na pojęciach ‚przestrzeń‘, ‚naród‘, ‚region‘ oraz ‚semiosfera‘. Po jakimś czasie okaże się, że „spacial turn“ jest niezwykle produktywnym wyzwaniem dla filologii (także dla germanistyki), których przedmiot(y) badań definiowane są narodowo. „Spacial turn“ narusza podstawowe aksjomaty filologii, prowadzi do ich rozluźnienia.

What will the „spatial turn“ in international scholarship discourse add to the Germanic Studies? The term will first be specified in regard to German (and partly also Polish) history. The focus will be on such concepts as ‚space‘, ‚nation‘, ‚region‘ and ‚semiosphere‘. After a few detours, it will then become clear that the „spatial turn“ provides a productive challenge for the philology of nationally defined areas of research such as Germanic Studies. It teases with its basic principles and loosens them up.