Trends in Tobacco Consumption – a Comparative Analysis of WHO European Region Countries

Tobacco consumption, as well as the consumption of any other psychoactive substances, lead to addictions, which is a serious problem that modern societies have to face. To reduce the negative consequences of nicotine consumption and to provide sustainable development, many governments, in both developed as well as developing countries, adopt policies to reduce tobacco production and consumption. For example, they implement various health programs to combat addiction, and they also provide appropriate financial and fiscal resolutions. Any actions taken at different decision-making levels are often bounded with economic and financial policies of a particular state, including fiscal policy. State interventionism concerning tobacco is most visible in developed countries such as the US, Canada, and European Union countries. Developing countries and Asian countries have also started to introduce regulations concerning tobacco consumption on a large scale in response to the negative effects of nicotinism. The main aim of the paper is to show consumption trends as well as the fiscal and price policies of tobacco products. The theoretical part is supplemented by data from reports and analyses presented by the World Health Organization (WHO).

Konsumpcja tytoniu podobnie jak innych substancji psychoaktywnych prowadzi najczęściej do uzależnienia stanowiąc poważny problem zdrowotny współczesnych społeczeństw. W licznych badań prowadzonych na świecie wskazuje się, iż długotrwałe palenie papierosów lub tytoniu jest odpowiedzialne za wiele chorób niezakaźnych, między innymi raka płuc, raka krtani prowadząc do przedwczesnych zgonów. Z tego powodu rośnie również ryzyko zgonów z powodu chorób kardiologicznych oraz układu trawiennego. Uzależnienie od nikotyny może również prowadzić do inwalidztwa (w wyniku tracheotomii) lub znacznego obniżenia odporności organizmu. W celu ograniczenia negatywnego wpływu konsumpcji tytoniu zagwarantowania zrównoważonego rozwoju rządy poszczególnych państw, zarówno tych rozwiniętych jak i rozwijających się prowadzą dwukierunkową polityką ograniczającą produkcję i konsumpcję wyrobów tytoniowych poprzez stosowanie odpowiednich instrumentów finansowych jak i wdrażanie różnych programów zdrowotnych przeciwdziałających uzależnieniu. Wszelkie działania podejmowane na różnych szczeblach decyzyjnych związane są często z polityką ekonomiczną, finansową, w tym fiskalną danego państwa. Upowszechnienie się poglądów, iż uwarunkowania nieracjonalnych zachowań konsumentów podlegają działaniu praw ekonomicznych i można je odnosić do analiz dotyczących ograniczania konsumpcji i produkcji wyrobów tytoniowych. Przedmiotem szeroko zakrojonych badań światowych są ekonomiczne analizy wpływu opodatkowania tytoniu na ceny wyrobów tytoniowych, podaż i popyt. Zasadniczym celem artykułu jest prezentacja wykorzystania takich instrumentów jak cena (nie tylko w wyrażeniu) oraz różne formy opodatkowania wyrobów tytoniowych (podatek akcyzowy, podatek ad valorem) na kształtowanie się konsumpcji, nierówności dochodowych ludności oraz na ograniczenia produkcji koncernów tytoniowych i rozwój nielegalnych źródeł dystrybucji tych produktów. Rozważania teoretyczne zostaną uzupełnione wynikami badań prezentowanymi m.in. przez World Health Organization – WHO.