Wprowadzenie do teorii kapitalizmu kognitywnego: kapitalizm kognitywny jako reżim akumulacji

Artykuł stanowi zarazem historyczne, jak i systematyczne oraz problemowe wprowadzenie do teorii kapitalizmu kognitywnego. Rekonstruuje najważniejsze stanowiska i debaty w danym polu, od pierwszych publikacji na temat prac niematerialnych oraz postfordyzmu przez analizy kryzysu finansowego 2001 roku po najnowsze publikacje teoretyków i teoretyczek kapitalizmu kognitywnego. Systematyzuje rozproszone w debacie nad kapitalizmem kognitywnym analizy, od wzrastającej roli efektów zewnętrznych i renty we współczesnym kapitalizmie, przez przekształcenia intelektu powszechnego po wykształcenie się nowych form wartości i nowych mechanizmów jej akumulacji. To właśnie to ostatnie zagadnienie, nowe mechanizmy akumulacji wartości, stanowi główny problem, na którym skupia się artykuł. Ukazując funkcje kapitału finansowego w ukształtowaniu się kapitalizmu kognitywnego jako pewnego reżimu akumulacji, artykuł nie tylko analizuje kapitalizm kognitywny jako niestabilny reżim akumulacji, ale stara się w systematyczny sposób przedstawić sprzeczności tegoż reżimu akumulacji.

Article presents a historic, systematic and critical introduction to the theory of cognitive capitalism. It reconstructs the most important positions and debates within the field, from the first publications on the questions of immaterial labor and post-Fordism to the analyses of the financial crisis of 2001 to the recent publications of theoreticians of cognitive capitalism. It systematizes the debates on the hypothesis of cognitive capitalism, from the increasing role of the externalities and rent to the transformation of general intellect to the emergence of the new forms of value and the new mechanisms of its accumulation. It is this last issues, the new mechanisms of value accumulation, that constitutes the main interest of the article, which tries to present the functions of the financial capital in the formation of cognitive capitalism as a regime of accumulation and to analyze cognitive capitalism not only as an unstable regime of accumulation, but also to formulate the main contradictions of cognitive capitalism.