Obrazy do Czytania. Rauschenberg, Rosenquist, Salle, Brauntuch

Tekst dotyczy współczesnego malarstwa, które wizualnym elementom kompozycji nadaje charakter tekstualny. Jest to między innymi przypadek tzw. combines i sitodruków Roberta Rauschenberga z lat 50. i 60. XX wieku, w których artysta stosował specyficzną formę kolażu. Zestawiając szereg wizerunków pochodzących z różnych obszarów stylistycznych, Rauschenberg zmusił widza do odczytywania jego prac kawałek po kawałku. Powstałych w ten sposób kompozycji nie sposób odbierać jako jednorodnego Gestalt, jak w przypadku powstającego w tym czasie malarstwa abstrakcyjnego (np. Kennetha Nolanda), ponieważ wykorzystują one doświadczenie dyskursywne, polegające na szukaniu relacji syntaktycznych pomiędzy znakami /obrazami. W eseju podjęto wątek dyskursywnego zwrotu i jego wpływu na recepcję amerykańskiego pop-artu na przykładach prac Rauschenberga i Jamesa Rosenquista, a także artystów należących do nurtu wywodzącego się po części z pop-artu, czyli The Pictures Generation — Davida Salle’go i Troya Brauntucha. Jako narzędzia metodologiczne wykorzystano między innymi pojęcia palimpsestu i alegorii łączące elementy wizualne z tekstualnymi. Pozwoliło to traktować wybrane przykłady współczesnego malarstwa nie tylko w kategoriach produktu kultury masowej w dobie mechanicznej (a także cyfrowej) reprodukcji, ale odczytać je jako strukturę dyskursywną, dokonującą dekonstrukcji kulturowych mitów i ich wewnętrznych sprzeczności.

The essay investigates the category of contemporary painting which transforms the visual component into textual. This is the case of Robert Rauschenberg’s combined paintings and silkscreens from 1950s and 1960s, which offer the viewer a specific kind of collage. By juxtaposing images derived from various aesthetic modes, Rauschenberg enforced the reading of his work part-by-part. Such a composition did not remain a holistic unity — a Gestalt — as was the case of the abstract painting from that period (eg. Kenneth Noland’s), since it evoked a strictly discursive experience based on syntactic relations between the signs / images. The article focuses on the discursive turn and its impact on the reception of both pop-art such as Rauschenberg’s and James Rosenquist’s paintings, and the work of artists from the American movement partly deriving from pop-art, that is The Pictures Generation, with David Salle and Troy Brauntuch among them. The aim is to employ allegory and palimpsest as a conceptual frame to read contemporary painting not only as a product of mass culture in the age of mechanical (and digital) reproduction, but also as discursive structures, deconstructing cultural myths and their essential internal contradictions