Gmach – Monument – Wnętrze. Gregor Rosenbauer i Szczecińska Sieć Bauhausu

Petera Behrensa uważa się za jednego z prekursorów architektury XX wieku. Często nazywany jest ojcem trzech modernistów: Le Corbusiera, Waltera Gropiusa i Ludwiga Miesa van der Rohe. Około 1910 roku wszyscy oni praktykowali w jego pracowni w Neubabelsbergu. Od 1919 roku kierownikiem studio Behrensa został Gregor Rosenbauer – absolwent Akademii Sztuk Pięknych we Frankfurcie nad Menem. W 1922 roku prowadził budowę pawilonu Katedralna Strzecha Budowlana, projektowanego przez Behrensa dla Wystawy Rzemiosł Budowlanych w Monachium, gdzie pokazano kontrowersyjny Krucyfiks autorstwa Ludwiga Giesa (później zakupiony przez Muzeum Miejskie w Szczecinie). W 1923 roku Rosenbauer asystował Behrensowi w jego Mistrzowskiej Szkole Sztuki Nowoczesnej z uwzględnieniem Budowli Monumentalnych i Przemysłowych przy Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W tym samym roku, pomimo doskonałego przyjęcia przez wiedeńskich studentów, postanowił objąć stanowisko dyrektora Miejskiej Szkoły Rzemieślniczej i Artystyczno-Przemysłowej w Szczecinie. Jego misją było wdrożenie reformy zarządzonej przez Hermanna Muthesiusa. Rosenbauer zatrudnił trzech absolwentów Bauhausu: Kurta Schwerdtfegera (od 1924), Else Mögelin (od 1927) i Vincenta Webera (od 1931). Kurs wstępny był prowadzony dwa lata przez Johannesa Ittena (profesor wizytujący), z gościnnymi wykładami dojeżdżał także Mies. Przedmiotów teoretycznych uczył dyrektor Muzeum Miejskiego Walter Riezler – członek Werkbundu i redaktor naczelny jego organu prasowego Die Form. Riezler zaprezentował prace studentów ze Szczecina podczas międzynarodowego Biennale Sztuk Dekoracyjnych w Monzy (1925 i 1927). Wyrazem uznania dla reformy Rosenbauera był artykuł w The Studio poświęcony szkole. W 1930 roku przeniosła się ona do funkcjonalistycznego budynku i zmieniła nazwę na Praktyczna Szkoła Prac Projektowych. Najważniejsze projekty Rosenbauera w Szczecinie obejmowały: wnętrza Prowincjonalnego Muzeum Starożytności Pomorskich, przebudowę pawilonów targowych na wystawę Ochrona zdrowia, a także domy i wnętrza dla inteligencji i zamożnego mieszczaństwa – Richarda Biesela, Gerona Lütha, Wilhelma Léclaira, Siegfrieda Platzera. Większość z nich była związana ze Szczecińskim Towarzystwem Muzealnym, w którego zarządzie zasiadał Rosenbauer. Jego język formalny łączył inspiracje De Stijl z ekspresjonizmem i Neues Bauen. W jego projektach kluczową rolę odegrało doświadczenie zdobyte w studiu Behrensa. W drugiej połowie lat trzydziestych podkreślano „zamiłowanie do tradycji” jako stałą wartość dzieł Rosenbauera. Ludowe sztuka i rzemiosło rzeczywiście inspirowały wszystkich czołowych artystów ze szczecińskiej szkoły. Pomnik ofiar pierwszej wojny światowej w Maszewie, zaprojektowany przez Rosenbauera w 1926 roku, stał się słynny w 1939 roku, odgrywając dużą rolę propagandową wobec zmieniającej się sytuacji w globalnej polityce. Szczecińscy moderniści stracili pozycje po dojściu do władzy nazistów, ale nowy reżim częściowo nadal wykorzystywał ich talenty.

Peter Behrens is one of the forerunners of twentieth century architecture. He is often referred to as the intellectual father of three modernists: Le Corbusier, Walter Gropius and Ludwig Mies van der Rohe. Each was apprenticed in his studio in Neubabelsberg around 1910. From 1919, Gregor Rosenbauer, a graduate of the University of Arts and Crafts in Frankfurt am Main, was the head of the Behrens studio. In 1922, he directed the construction of Behrens’ Dombauhütte Pavilion in the Deutsche Gewerbeschau in Munich, where the controversial Crucifix by Ludwig Gies was shown (later bought for the Stadtmuseum in Szczecin). Rosenbauer assisted Behrens in 1923 at his Meisterschule für moderne Kunst unter Berücksichtigung der Monumental- und Industriebauten at the Academy of Fine Arts in Vienna. In the same year, despite the excellent reception by Viennese students, he decided to take on the position of director of the Städtische Handwerker- und Kunstgewerbe-Schule in Stettin (now Szczecin). His mission was to implement the reform initiated by Hermann Muthesius. Rosenbauer employed three Bauhaus graduates: Kurt Schwerdtfeger (from 1924), Else Mögelin (from 1927) and Vincent Weber (from 1931). The Vorkurs was led by Johannes Itten (as a visiting professor) for two years, and Mies came with guest lectures. Theoretical subjects were taught by the Stadtmuseum director Walter Riezler – a member of the Werkbund and publisher in chief of its magazine Die Form. Riezler presented the works of Stettin students in the Mostra internazionale delle arti decorative in Monza (1925 and 1927). An expression of appreciation for the reform of Rosenbauer was an article in The Studio dedicated to the school. In 1930, it moved to a functionalist building and changed its name to the Werkschule für gestaltende Arbeit. The most important designs by Rosenbauer in Stettin included: the interiors of the Provinzialmuseum Pommerscher Altertümer, remodelling of the fair pavilions for the exhibition Die Gesundheitspflege as well as houses and interiors for intellectuals and bourgeois: Richard Biesel, Gero Lüth, Wilhelm Léclair, Gerhard Salzweder, Siegfried Platzer. Most were associated with the Stettiner Museumsverein, in which Rosenbauer was on the board. His formal language combined the inspiration of De Stijl with Expressionism and Neues Bauen. The experience gained in Behrens’ studio played a crucial role for his designs. In the second half of the 1930s, Rosenbauer’s constant “love for tradition” was emphasized. Folk arts and crafts did indeed inspire all the leading artists from the Stettin school. The monument to the victims of the First World War in Massow (now Maszewo), designed by Rosenbauer in 1926, became most famous in 1939. It played a major role in propaganda due to the changing situation in global politics. The Szczecin modernists lost their positions after the Nazis came to power, but the new authorities partly continued to use their talents.