Uljanow – człowiek bezdomny. Uwagi o książce Helen Rappaport

Helen Rapport w swojej książce Conspirator: Lenin in Exile proponowała nowe spojrzenie na emigracyjny okres życia Lenina, to jest na lata 1902–1917, jako na czas najistotniejszy w życiu rosyjskiego rewolucjonisty. Ten sposób ujęcia zagadnienia otwiera przestrzeń dla nowych interpretacji, ale także wiąże się z określonymi problemami. Rappaport udało się do pewnego stopnia „odbrązowić” Lenina i ukazać go jako postać, której cechy i światopogląd wówczas dopiero się kształtowały. Z drugiej jednak strony, książka zawiera sporo słabo ugruntowanych źródłowo, lecz „sensacyjnych” wątków, które w dużej mierze zapewniły jej rozgłos. Rappaport nie dała również przekonujących odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób pobyt w różnych krajach Europy wpłynął na ewolucję światopoglądową Lenina, ograniczając się w tej sferze do referowania kolejnych prac rosyjskiego rewolucjonisty lub do prób przyjrzenia się im przez pryzmat jego cech psychologicznych.

Helen Rappaport in her book Conspirator: Lenin in exile proposes a new view of Lenin’s lifetime in exile, i.e., of the period 1902–1917, as the most important time in the Russian revolutionist’s life. This approach opens up a place for new interpretations, but also is combined with certain problems. To some extent, Rappaport succeeds in demythologizing Lenin and in showing him as a character whose features and outlook are in the process of being shaped. On the other hand, book contains many formulations that are poorly grounded in sources and sensational plots, which largely has ensured publicity for the book. In addition, Rapport does not give convincing answers to the question of how Lenin’s stay in different European countries influenced the evolution of his outlook. Rappaport’s book is limited in this respect to summarizing subsequent works of the Russian revolutionist, as well as to attempting to interpret them through the prism of his psychological features.