Communism as a General Crime: Applying Hegemony Analysis to Anti-Communist Discourse in Contemporary Poland

With the collapse of state socialism in Eastern Europe, anti-communism gained new momentum. In Poland, it has become a hegemonic discourse that manifests itself in (and reproduces itself through) legislation, public history, politics, and education, as well as pop culture. However, the discursive dominance of anti-communism has hardly been researched systematically. In this article, I aim to apply hegemony analysis, as developed by Martin Nonhoff – and based on Ernesto Laclau and Chantal Mouffe’s theory of discourse – to anti-communism in contemporary Poland. I give an overview of the methodology and discuss concrete analytical tools and their possible application and argue that, as a result of an antagonistic division of discursive space, communism becomes a “general crime”, an obstacle that prevents Polish society from finding “ultimate reconciliation with itself” and reaching its (mythical) fullness.

Załamanie się systemu socjalistycznego w Europie Wschodniej wiązało się z rozkwitem antykomunizmu, który w Polsce stał się jednym z dominujących dyskursów politycznych. Jest on ugruntowany w ustawodawstwie, oddziałuje na nauki społeczne i edukację, przenika kulturę popularną i pamięć zbiorową oraz wpływa na bieżące działania polityczne. Mimo to wciąż brakuje systematycznych analiz jego hegemonii. W niniejszym artykule podejmuję próbę zastosowania metodologii wypracowanej przez Martina Nonhoffa w oparciu o teorię dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe do dyskursu antykomunistycznego we współczesnej Polsce. Argumentuję, że w efekcie antagonistycznego podziału przestrzeni dyskursywnej komunizm staje się „powszechnym przestępstwem”, przeszkodą, która uniemożliwia polskiemu społeczeństwu pojednanie się z samym sobą i osiągnięcie (mitycznej) pełni.