Anticipation as Critique: Objective Phantasy from Ernst Bloch to Günther Anders

This paper aims to interpret the role of “objective phantasy” in the utopian tradition of critical theory, with an emphasis on Bloch, but also the evolution of its usage with authors such as Marcuse and Adorno. The main function of phantasy taken into consideration is its capacity to go beyond present facts (what is made possible by an anti-positivist concept of truth in critical theory) and to anticipate. This anticipatory element of phantasy is dependent, as we try to demonstrate, on a reflection of affects around expectation. Ultimately, we oppose two models of anticipatory imagination (while showing their inner relation): a utopian one (primarily conceptualized by Bloch) and its counterpoint, catastrophist anticipation, which assumes its most radical form in Günther Anders’ reflections on the atomic age, and whose actuality and urgency we seek to emphasize.

Celem artykułu jest interpretacja roli, jaką w tradycji teorii krytycznej pełni „obiektywna fantazja”, ze szczególnym uwzględnieniem myśli Ernsta Blocha, jak również interpretacja ewolucji użytku, jaki z tej kategorii czynią autorzy tacy jak Marcuse czy Adorno. Naczelną rozważaną funkcją fantazji jest jej zdolność do wykraczania poza obecny stan rzeczy (co umożliwia antypozytywistyczna koncepcja prawdy w ramach teorii krytycznej) oraz do antycypacji. Ten antycypacyjny aspekt fantazji zależy, jak próbujemy wykazać, od refleksji na temat afektów związanych z wyczekiwaniem. W końcu, w artykule przeciwstawione zostają dwa modele antycypacyjnej wyobraźni (wykazuje się też ich wzajemne powiązanie): model utopijny (formułowany przede wszystkim przez Blocha) oraz jego przeciwieństwo – antycypacja katastroficzna, która przyjmuje swoją najbardziej radykalną formę w rozważaniach Günthera Andersa na temat ery atomowej oraz której palącą aktualność staramy się podkreślić.