Hegelianism and Meta-Religion: Ernst Bloch’s Archetype of the Fall

This paper concerns Ernst Bloch’s notion of “meta-religion,” which is an attempt to inherit the religious without inheriting religion, while distinguishing itself from a merely secular atheism. I assert that the key to this meta-religious inheritance is the structural abandonment of the Fall. Focusing chiefly on Bloch’s late work Atheism in Christianity, I provide an account of Bloch’s appraisal of Feuerbach as a progenitor of his meta-religious project, before moving on to what I argue is the key problem for what Bloch terms the “meta-religious” inheritance of Christianity: the question of the Fall. I argue that as Bloch’s own thinking regularly suggests, the archetype of the Fall is a necessary correlate of the archetype of freedom, and actually grounds an important aspect of Bloch’s meta-religious inheritance of both Christianity and Hegel as part of the same dialectical theorisation of the sources of Marxism.

Tematem tekstu jest pojęcie „metareligii” Ernsta Blocha, będące próbą zachowania tego, co religijne, bez zachowywania religii, w sposób inny jednak niż czyni to czysto świecki ateizm. Skupiając się głównie na późnym dziele Blocha Ateizm w Chrześcijaństwie pokażę, że postrzegał on Feuerbacha jako prekursora swojego meta-religijnego projektu. Następnie przejdę do głównego problem – tego, co Bloch nazywa meta-religijnym dziedzictwem chrześcijaństwa: kwestii Upadku. Jak dowodzę, archetyp Upadku – co często sugeruje sama myśl Blocha – jest koniecznym korelatem archetypu wolności. Archetyp ten ugruntowuje także Blochowską metareligię zarówno w dziedzictwie chrześcijaństwa, jak i dziedzictwie Hegla, którzy traktowani są w niej jako dwie strony tej samej dialektycznej teoretyzacji źródeł marksizmu.