Critique of Pure Unconsciousness: Some Remarks on the Impact of Kant’s Philosophy on Gilles Deleuze’s and Félix Guattari’s Anti-Oedipus

In spite of popular interpretation of Gilles Deleuze’s philosophy as a kind of postmodernism, poststructuralism or Nietzscheanism, this paper reveals its deep rooting in the transcendental idealism of Immanuel Kant. According to the main thesis, it was Kant who delivered the primary source of philosophical schemes that inspired both the early (expressed mainly in Difference and Repetition, 1986), and late period of Deleuze’s work, starting with the first volume of Capitalism and Schizophrenia called Anti-Oedipus, written in collaboration with Félix Guattari (1972). The main part of the essay contains contextual analysis of the latter. In Anti-Oedipus Deleuze and Guattari propose the concept of desire (unconscious) as a power capable of constituting nomadic subjectivity, characterized by the openness to difference, creativity, and drawing strength from social diversity. However, they note that a desire is characterized by a tendency to undergo internal illusions and, as a result, to block its own revolutionary and creative possibilities. That is why, say Deleuze and Guattari, it is necessary to carry on the critique of pure unconsciousness, whose aim is to reveal these illusions and perhaps to free us from them

Wbrew popularnym interpretacjom filozofii Deleuze’a jako odmiany postmodernizmu, poststrukturalizmu bądź nietzscheanizmu w artykule przedstawione zostaną jej głębokie korzenie pochodzące z idealizmu transcendentalnego Immanuela Kanta. Postawiona zostaje teza, iż to właśnie Kant stanowił podstawowe źródło filozoficznych schematów inspirujących Deleuze’a zarówno we wczesnym okresie jego twórczości (wyrażonym przede wszystkim w Różnicy i powtórzeniu, 1968), jak i późnym, zapoczątkowanym wraz z Félixem Guattarim przez pierwszy tom Kapitalizmu i schizofrenii, czyli Anty-Edypa (1972). Kontekstowa analiza tego ostatniego stanowi główną część artykułu. W Anty-Edypie Deleuze i Guattari proponują koncepcję pragnienia (nieświadomości) jako siły konstytuującej podmiotowość nomadyczną, otwartą na inność, kreatywną i czerpiącą siłę z różnorodności społecznej. Zauważają jednak, że pragnienie cechuje skłonność do poddawania się wewnętrznym iluzjom i w efekcie blokowania własnych, rewolucyjnych i twórczych możliwości. Właśnie dlatego, twierdzą Deleuze i Guattari, konieczne jest przeprowadzenie krytyki czystej nieświadomości, mającej ujawnić te złudzenia i być może uwolnić nas od nich.