Рабочий вопрос в программах российских либеральных партий в начале XX века

Po ogłoszeniu przez Mikołaja II manifestu 17 (30) października 1905 r. powstały w Rosji partie polityczne (w tym liberalne). W programach partii znalazły się ich stanowiska wobec kwestii robotniczej, tak ostro stawianej na początku XX w. Nasuwa się wniosek, że działacze tych partii nie rozumieli znaczenia tego problemu i swojej roli w politycznym rozwoju kraju. Paradoksalne jest to, że powstanie liberalnych partii i ich programów miało miejsce w czasie rewolucji 1905 r., gdy robotnicy w Łodzi i w Moskwie walczyli zbrojnie o swoje prawa, a w Iwanowo-Wozniesieńsku powstała nawet rada delegatów robotniczych. Przegląd programów partii politycznych wskazuje, że nie zadowalały one robotników i skłaniały ich ku siłom lewicowo-radykalnym, z ignorancją nawet wobec Partii Konstytucyjno-Demokratycznej stojącej maksymalnie na lewym skrzydle rosyjskiego liberalizmu.

When Tar Nikolaj II declared his manifesto on October 17 (30), 1905, new political parties were established in Russia. Their programmes, among many others, touched their attitude towards the issue of labour, so popular at the time. A conclusion that the politicians did not fully acknowledge the significance of the matter and their role in the political development of the country can be drawn. Suprisingly, the appearance of liberal parties and their political programmes took place during the revolution of 1905, when the labourers of Lodz and Moscow took active role in fighting for their rights and a board of labour delegates was established in Iwano-Wozniesiensk. A research of the programmes of political parties suggests that they did not satisfy the needs of the labourers who turned rather to radical-left side, ignoring even the Contitutional-Democratic Party, which stood on the extreme of the left wing of the Russian liberalism.