Zróżnicowania regionalne w Unii Europejskiej. Weryfikacja hipotezy Williamsona

Celem artykułu jest weryfikacja aktualności tzw. hipotezy Williamsona, zakładającej krzywoliniową relację między wartością PKB per capita gospodarek narodowych a poziomem zróżnicowań regionalnych, które przyjmują kształt odwróconej litery U. Do weryfikacji tej hipotezy wykorzystano modele panelowe, a analizą objęto 22 kraje z 28 obecnie wchodzących w skład Unii Europejskiej. Pomiar regionalnych zróżnicowań został przeprowadzony wskaźnikiem będącym odchyleniem standardowym PKB per capita regionu względem kraju, podzielonym przez PKB na 1 mieszkańca w kraju, zaproponowanym przez Szörfi [Szörfi, 2007]. Analiza uzyskanych oszacowań modeli dla danych za okres lat 1995-2011 pozwoliła potwierdzić początkowy wzrost zróżnicowań wraz ze wzrostem poziomu zamożności gospodarki kraju (mierzony w PPS per capita), który po przekroczeniu pewnego poziomu zamożności kraju (tj. około 26 400 PPS) wraz z dalszym wzrostem zamożności przeciętnie uległ obniżeniu. Testowane dwie specyfikacje modelu, tj. wersja z modelem kwadratowym oraz specyfikacja logarytmiczna, przede wszystkim wskazywały na narastający problem zróżnicowań regionalnych wraz ze wzrostem poziomu zamożności. Ich przewidywania istotnie różniły się po przekroczeniu progu około 30 000 PPS, jednak to wersja kwadratowa cechowała się wyższym dopasowaniem modelu do danych. Wnioski płynące z przeprowadzonej analizy dla Polski lub innych krajów europejskich ukazują nieodzowny problem zróżnicowań regionalnych, który pozostaje w istotnej relacji z poziomem zamożności gospodarki narodowej. Stąd też w świetle zaprezentowanych danych próby usilnego przeciwdziałania zróżnicowaniom regionalnym są trudne do uzyskania dla wielu krajów.

The aim of the paper is to verify the Williamson hypothesis that assumes a nonlinear relation between GDP per capita of national economies and the level of regional disparities, which take a form of an inverted U-shaped curve. In order to test the hypothesis, panel models were used to analyse data for 22 out of 28 EU members. To calculate the level of regional inequalities, the author uses an indicator proposed by Szörfi [2007], which is a standard deviation between GDP per capita in a region compared to the entire country, divided by the GDP per capita of the national economy. The conducted analysis of the period of 1995-2011 has confirmed an initial increase in regional disparities accompanying the growth of national income level (in PPS per capita), which after reaching a certain level of GDP per capita (about 26,400 PPS) tends to decrease along with the further increase in income levels. The two tested specifications of the models (quadratic and logarithmic) mostly indicated the upward side of the curve, showing increasing disparities. Their predicted values diverged significantly for income levels, starting from ca. 30,000 PPS per capita. However, the quadratic specification of the model was better fitted to the data. The findings from the conducted analysis for Poland and other EU countries indicate the important issue of regional diversity, so closely related to the national level of economic development. Therefore, the attempts of many EU countries to significantly reduce regional disparities are unsuccessful.