Retoryka dramatu socrealistycznego na przykładzie "Zwycięstwa" Janusza Warmińskiego, "Zwykłej sprawy" Adama Tarna i "Brygady szlifierza Karhana" Vaška Kani

Tekst poświęcony został retoryce dramatu socrealistycznego. Analizę oparto na trzech przykładach: Zwycięstwie Janusza Warmińskiego, Zwykłej sprawie Adama Tarna oraz Brygadzie szlifi erza Karhana Vaška Kani. W dramatach z początku lat 50. stosowane są środki językowe charakterystyczne dla przemówień propagandowych. Funkcja estetyczna ograniczona jest do minimum i w pełni podporządkowana celowi perswazyjnemu. Ten z kolei osiągany jest za pomocą wyrazistego wartościowania. Większość zabiegów językowych ma charakter niejawny i manipulacyjny, jak choćby wykorzystywanie arbitralnie narzuconych znaczeń wyrazów. Język dramatów socrealistycznych cechuje niezwykle wysoki stopień rytualizacji. Takie składowe jak dwuwartościowość świata przedstawionego, elementy doktryny socjalistycznej wplecione w fabułę, obecność wroga klasowego, motyw spisku oraz walki, a także optymistyczne zakończenie stanowią składniki obowiązkowe i nienaruszalne. Większość z nich łączy dramat socrealistyczny z gatunkiem bajki, czego zwieńczeniem jest całkowity brak odniesień do rzeczywistości – funkcja przedstawieniowa zastąpiona jest magiczną.

This sketch is dedicated to analyzing the rhetoric of socrealistic drama on the example of Zwycięstwo by Janusz Warmiński, Zwykła sprawa by Adam Tarn and Brygada szlifierza Karhana by Vašek Kania. In those texts the linguistic means typical of propaganda are used. The aesthetic function is entirely subordinated to ideological considerations. The techniques of persuasion most often are hidden or indirect and include the tendency to impose arbitrary meanings on words. The language of socrealistic drama is highly ritual. Such devices as dichotomous division of the represented world, the elements of the socialist doctrine, class enemy and struggle, a motif of plot and the optimistic ending are its indispensable components. Most of them make the radically ideological drama similar to a fairy tale genre. Furthermore, the representational function is minimized, while the magical function dominates.