Współwystępowanie schizofrenii i uzależnienia od substancji psychoaktywnych - rozpoznanie, obraz kliniczny, przebieg i leczenie

One can meet many qualifications describing effect “cooccurrence” in the Polish and English literature. The most prevalent notion in the English literature consists in: dual diagnosis, double diagnosis, comorbidity, cooccurrence, cosyndromal, primary, secondary destination. The term of the double diagnosis is used in the patients who accomplish simultaneously the criteria of psychical disorder and dependence. In practice this qualification the most often relates to persons with serious heavy psychoses (severe mental illness, SMI) – schizophrenic psychoses, bipolar disorder, and different heavy psychoses, simultaneously dependent on SPA. The process of dependence at persons with schizophrenia has a little different character than dependence at healthy persons. The difference consists of intensive susceptibility of this patients group on the working SPA. Opinion of psychotic symptoms at persons with recognition of psychosis from the circle of schizophrenia, simultaneously dependent on SPA, makes up the serious challenge for many explorers. The aim of wythis opinion is search of some specific subtype of the schizophrenia whose pronouncement would have to have the correlation with the using of the specific kind of SPA. Available results of studies on the prevalence of cooccurrence of the abuse of SPA and schizophrenia and influence SPA on the clinical range of schizophrenia are not unambiguous. Many reports in which were executed comparisons patients with schizophrenia and using SPA with patients who not striker these substances show that in people using SPA first symptoms of the disease appear earlier, it is present in them more and more intensified positive symptoms and one finds more often recurrences of the psychosis and frequency of rehospitalization than in persons without this problem. The treatment of patients should progress in complex and integrated form. In the literature we can meet the most often three models of patients’ treatment with schizophrenia and coexisting dependence: traditional model or differently serial, parallel model, the model of the integrated treatment.

W literaturze polskiej i anglojęzycznej można znaleźć wiele określeń opisujących zjawisko „współwystępowa-nia" zaburzeń psychicznych. W literaturze anglojęzycznej najczęściej spotykamy takie pojęcia, jak: dual diagnosis, double diagnosis, comorbidity, cooccurrence, cosyndromal, primary, secondary destination. Termin „podwójna diagnoza" nierzadko używany jest w stosunku do pacjentów, którzy jednocześnie spełniają kryteria zaburzenia psychicznego i uzależnienia. W praktyce określenie to dotyczy najczęściej osób z poważnymi ciężkimi psychozami (severe mental illness, SMI) - psychozami schizofrenicznymi, chorobą afektywną dwubiegunową i innymi ciężkimi psychozami, jednocześnie uzależnionych od substancji psychoaktywnych (SPA). Proces uzależnienia u osób ze schizofrenią ma nieco odmienny charakter niż uzależnienie u osób zdrowych psychicznie. Różnica polega między innymi na wzmożonej podatności tej grupy pacjentów na działanie SPA. Ocena objawów psychotycznych u osób z rozpoznaniem psychozy z kręgu schizofrenii jednocześnie uzależnionych od SPA stanowi poważne wyzwanie dla wielu badaczy. Poszukiwano także jakiegoś specyficznego podtypu schizofrenii, którego wystąpienie miałoby mieć związek z używaniem określonego rodzaju SPA. Wyniki dotychczasowych badań, dotyczących współwystępowania nadużywania SPA i schizofrenii, a także wpływu SPA na obraz kliniczny schizofrenii, są niejednoznaczne. Wiele doniesień, w których dokonano porównania chorych na schizofrenię używających SPA z pacjentami nieprzyjmującymi tych substancji, wykazuje, że u używających SPA wcześniej pojawiają się pierwsze objawy choroby, występuje u nich więcej objawów pozytywnych i są one bardziej nasilone oraz częściej stwierdza się nawroty psychozy, a co za tym idzie - częstsze są przypadki rehospitalizacji niż u osób bez tego problemu. Leczenie chorych powinno przebiegać kompleksowo oraz w formie zintegrowanej. W literaturze najczęściej spotykane są trzy modele leczenia chorych na schizofrenię ze współistniejącym uzależnieniem: model tradycyjny lub inaczej seryjny, model równoległy, model zintegrowanego leczenia.