Rola perspektywy czasowej w działaniach ekonomicznych – perspektywa psychologiczna

Celem artykułu jest eksploracja zależności różnych zachowań finansowych od perspektywy czasowej. Czas psychologiczny jest różnorodnie definiowany i mierzony. W badaniach prezentowanych w tym artykule przyjęto koncepcję perspektywy czasowej Philipa G. Zimbardo i Johna Boyda (2009), w której wyróżnia się pięć perspektyw czasowych: (a) przeszła pozytywna; (b) przeszła negatywna; (c) teraźniejsza hedonistyczna; (d) teraźniejsza fatalistyczna; (e) przyszłościowa. Do pomiaru tego konstruktu wykorzystano 15-itemową skróconą wersję Time Perspective Inventory (Short Zimbardo Time Perspective Inventory, SZTPI) (Zhang, Howell, Bowerman, 2013). Przeprowadzono dwa badania na próbach ogólnopolskich reprezentatywnych (N1 = 360; N2 = 1090), w których mierzono różne zachowania finansowe: oszczędzanie, inwestowanie, ubezpieczanie się i zaciąganie zobowiązań finansowych, a także ich związek z perspektywą czasową (SZTPI). Wyniki tych badań ujawniły związek perspektywy czasowej z zachowaniami finansowymi: wyższy poziom teraźniejszej hedonistycznej perspektywy czasowej sprzyjał zaciąganiu pożyczek gotówkowych, a wyższy poziom przyszłej – kredytom hipotecznym. Przyszła perspektywa była korzystniejsza w odniesieniu do oszczędzania pieniędzy i ubezpieczania się. Natomiast wysoki poziom teraźniejszej fatalistycznej perspektywy sprzyjał bierności finansowej.

The article aims to explore the ralationship between different financial behaviours and temporal perspective. Psychological time is defined and measured in different ways. In the studies presented in the current paper a concept by Philip Zimbardo and John Boyd (2009) was used. It distinguishes five temporal perspectives: (a) past-positive, (b) past-negative, (c) present-hedonistic, (d) present-fatalistic, (e) future. In order to measure this construct, a 15-item short version of Time Perspective Inventory (Short Zimbardo Time Perspective Inventory, SZTPI, Zhang, Howell, Bowerman, 2013) was used. Two experiments using representative (of Polish society) samples were carried out (numbers of participants were 360 and 1090). Different financial behaviours were measured: saving, investing, insurance, and loan raising. Also, their relationship with temporal perspective was looked at (SZTPI). The results revealed a relationship between temporal perspective and financial actions: a higher level of hedonistic-present perspective encouraged cash loans, and a higher level of future perspective was associated with mortgages. Future perspective was beneficial in terms of saving and insurance. High level of fatalistic-present perspective encouraged financial passivity.