Konceptualizacja kapitału etycznego w przedsiębiorstwie społecznym

Cel – W obecnym kontekście kultury masowej, w którym uwaga zwrócona jest na sektor bankowy i wynagrodzenia bankowców, kapitalizm monopolistyczny, globalne ocieplenie i rozwój zrównoważony olbrzymią rolę odgrywają etyka i moralność [Giroux, 1994]. Zadziwiający jest jednak fakt, jak niewiele uwagi poświęca się tym kwestiom w narracjach konceptualizujących przedsiębiorstwo społeczne lub przedsiębiorczość społeczną, czy też w badaniach naukowych dotyczących tego sektora. Obecne konceptualizacje przedsiębiorstwa społecznego nie odnoszą się w sposób satysfakcjonujący do idei ruchu, który jest orędownikiem modelu przedsiębiorstwa społecznego działającego w sposób bardziej biznesowy niż organizacje pozarządowe, będącego bardziej przedsiębiorczym w świadczeniu usług społecznych; wykorzystującego modele biznesowe, jednak nie czyniąc tego wyłącznie w celu osiągnięcia zysku. Koncentracja na gospodarce zakłada istnienie modelu biznesu, charakteryzującego się dużymi napięciami. Koncentracja na kapitale społecznym ukazuje inne ramy odniesienia, jednak obie konceptualizacje nie są w stanie w pełni opisać zjawiska określanego mianem przedsiębiorstwa społecznego. Celem tego artykułu jest wypełnienie tej luki. Kapitał etyczny stanowi tutaj alternatywę i nieprzyjmowaną jak dotychczas konceptualizację w obszarze nauki o przedsiębiorstwie społecznym. Projekt/metodologia/podejście – artykuł na charakter eksploracyjny – jest elementem procesu teoretyzowania, łączącego perspektywy autorów wobec zjawiska kapitału etycznego, po to by zaproponować nowe ramy odniesienia dla przedsiębiorstwa społecznego. Celem artykułu jest zbadanie części zagadnień dla przeprowadzenia dalszych badań. Jako autorzy uważamy, że teoretyczna eksploracja tego tematu jest niezwykle ważna i wraz z dyskusją akademicką może spowodować pożądaną reakcję. Wszyscy potrzebujemy dalszych badań o charakterze bardziej szczegółowym. Rozpoczynamy je nakreślając obecne konceptualizacje przedsiębiorstwa społecznego, następnie przenosimy je w teoretyczny obszar szeroko rozumianego kapitału etycznego, odnosząc się do trzech zagadnień; wątek 1 opiera się na debacie o poziomach kapitału etycznego tworzącego pomost między sektorem prywatnym i społecznym. W wątku 2 dokonuje się dekonstrukcja etyki przedsiębiorstwa społecznego, a w wątku 3 podniesione są kwestie agendy moralnej kreowanej przez typowego przedsiębiorcę lub zagadnienie większego dobra wnoszonego przez przedsiębiorcę krytycznego i twórczego moralnie. Wnioski – podstawowy cel artykułu to zainicjowanie procesu debaty intelektualnej o pojęciu kapitału etycznego w przedsiębiorstwach społecznych. Wnioski autorów są fundamentem dla dalszych pytań badawczych, na które należy odpowiedzieć, celem pełnego skonstruowania koncepcji. Oryginalność/wartość – przyjmuje się, że obecny ekonomiczny paradygmat neoklasyczny stawia na egoistyczny interes jednostki i przyczynia się do erozji moralnych fundamentów wspólnot społecznych. W rezultacie społeczność zostaje pozostawiona sama sobie z problemem niskich wartości etycznych. W założeniu artykułu przedsiębiorstwa społeczne, bardziej niż inne formy organizacji, maksymalizują wartości etyczne i jako takie tworzą wartość etyczną niezależnie od swoich celów i misji. Wartość artykułu polega na zrozumieniu kwestii przedsiębiorstwa społecznego, wykorzystując odnowione spojrzenie na jego konceptualizację. Obecna literatura przedmiotu wykorzystana jest w przyjętej przez autorów perspektywie krytycznej. Artykuł rzuca nowe światło na rozumienie tego sektora ekonomii społecznej, proponując praktykom, agencjom wspierania biznesu oraz przedstawicielom nauki koncepcję, która nie została jeszcze eksplorowana. Słowa kluczowe – przedsiębiorstwo społeczne, etyka biznesu, definicja, moralność, kapitał etyczny. Typ artykułu – konceptualny.

Purpose – In popular culture, ethics and morality are topical (Giroux 1994), heightened by recent attention to the banking industry and pay awards, monopoly capitalism, global warming and sustainability. Yet, surprisingly, little attention is given to these in the narrative of the conceptualisation of social enterprise or social entrepreneurship – nor in the academic research on the sector. Current conceptualisations of social enterprise fail to fully satisfy the spirit of the movement which advances a narrative that social enterprises: are more like businesses than voluntary organisations; are more entrepreneurial than public service delivery; use business models but are not just in it for the money. A focus on the economic implies a business model where deep tensions lie. A focus on social capital offers a different frame of reference, yet both these conceptualisations fail to fully identify the phenomenon that is social enterprise. The objective of this paper is to fill that gap. Ethical capital is offered here as an alternative and unrecognised conceptualisation in the field of social enterprise. Design/methodology/approach – This paper is exploratory in nature – a tentative piece of theorising that brings together the authors’ perspectives on ethical capital to offer a new frame of reference on social enterprise. It sets out to investigate some of the issues in order to provoke further research. As authors, we felt it important to theoretically explore the concept and discuss several themes to provoke a response. All need further research to tease out the detail. We start by outlining the current conceptualisations of social enterprise, then move on to theorising ethical capital using three broad themes; theme 1 discusses the levels of ethical capital, bridging from the private sector into the social sector. Theme 2 deconstructs the ethics of social enterprise and theme 3 questions moral agency through a conventional and enforcing enterpriser or the greater good through a critical and creative moral enterpriser. Findings – This paper very much aims at starting the process of intellectual debate about the notion of ethical capital in social enterprises. The conclusions of this paper outline further research questions that need to be addressed in order to fully develop this concept. Originality/value – It is argued that the current ideology of the neo-classical economic paradigm pursues interests towards the self and erodes the moral basis of association. The outcome leaves society with a problem of low ethical virtue. The implications of this paper are that social enterprises maximise ethical virtue beyond any other form of organisation and as such create value beyond their missions and values. This paper offers value in the understanding of social enterprise through fresh insight into its conceptualisation. A critical perspective is adopted toward the current literature. This paper sheds new light on our understanding of the sector, providing practitioners, business support agencies and academics alike with a conceptualisation that has not been explored before.