Wpływ wybranych czynników na zawartość mocznika w mleku krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej

Celem pracy było zbadanie zależności między zawartością mocznika w mleku a takimi czynnikami, jak: numer laktacji, faza laktacji, miesiąc i sezon pobrania próby, wiek krów przy wycieleniu, poziom wydajności mleka i zawartość białka. Do obliczeń wykorzystano dane z 7731 próbnych udojów 1078 krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej. Próbne udoje z pierwszej, drugiej i trzeciej laktacji wykonano w okresie od grudnia 2010 roku do grudnia 2011 roku. Obliczenia wykonano przy użyciu procedury MIXED z pakietu SAS/STAT. Zastosowano model liniowy mieszany, w którym parametry estymowane były za pomocą metody największej wiarogodności z ograniczeniami (REML). Średnie najmniejszych kwadratów dla efektów stałych w modelu porównano testem Tukeya-Kramera. Stwierdzono, że laktacja pierwsza różniła się istotnie od laktacji drugiej i trzeciej pod względem zawartości mocznika w mleku, natomiast między laktacją drugą i trzecią nie występowały istotne różnice. U pierwiastek zawartość mocznika w mleku rosła przez cały okres laktacji, natomiast u krów starszych tylko do siódmego, ósmego miesiąca laktacji. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic między zawartością mocznika w tych samych fazach sąsiednich laktacji, tzn. pierwszej i drugiej oraz drugiej i trzeciej. Natomiast między laktacją pierwszą i trzecią statystycznie istotne różnice w zawartości mocznika wystąpiły tylko w 9. i 10. miesiącu laktacji. Zmiany zawartości mocznika związane z sezonem pobrania próby miały różny charakter w zależności od numeru laktacji. W laktacji pierwszej najniższa zawartość mocznika w mleku wystąpiła w sezonie wiosennym, a najwyższa w sezonie jesiennym. Tendencja ta nie powtórzyła się w kolejnych laktacjach, tj. drugiej i trzeciej. Odnotowano, że wraz ze wzrostem zawartości białka w mleku rosła również zawartość mocznika w mleku. Podobnie, wraz ze wzrostem wydajności mleka rosła zawartość mocznika w mleku.

The objective of the study was to determine the relationships between milk urea concentration and factors such as lactation number, stage of lactation, month and season of the test day, age at calving, milk yield and protein percentage. Data for the calculations consisted of 7,731 test-day records from 1,078 Polish Holstein-Friesian cows. Test-day milking was performed for first, second and third lactations during the period from December 2010 to December 2011. Calculations were performed using the MIXED procedure in SAS/STAT. A mixed linear model using was applied in which parameters were estimated by the restricted maximum likelihood (REML) method. Least squares means for fixed eff ects in the model were compared by the Tukey-Kramer test. The first lactation diff ered significantly (p<0.05) from the second and third in terms of mean urea concentration, but there were no significant diff erences between the second and third lactations. For primiparous cows the milk urea concentration increased throughout lactation, but for older cows it increased only up to 7–8 months of lactation. Urea concentrations did not diff er significantly in the same stages of consecutive lactations, i.e. the first and second or second and third. Statistically significant diff erences were noted between the first and third lactations only in months 9 and 10 of lactation. Seasonal changes in milk urea content varied depending on the lactation number. In the first lactation the milk urea concentration was lowest in spring and highest in autumn. This tendency was not observed in the second and third lactation. Milk urea concentration was positively associated with both milk yield and protein percentage.