Uwagi na temat kształtu planowanej dyrektywy w sprawie transgranicznego przeniesienia siedziby spółki

While the conviction of the need for a fourteenth company law directive is almost universal, the discussion is going on around the question whether this directive should enable cross-border transfer by way of a transfer of the registered office without the need of the actual transfer of its premises. Such scenario is being challenged because of two reasons: (i) a directive adoptedbased on Article 50 clause 2 letter g of the TEU is to serve making the freedom of establishment a reality, but pursuant to the EC J’s construction of Article 49 of the TEU, a mere transformation, without the actual, real element, does not amount to taking advantage of this freedom, and (ii) the subsidiarity principle provided for in the treaty (Article 5 clause 3 of the TEU) excludes the possibility of the EU law intervention in a conflict laws of Member states. The fourteenth directive enabling a cross-border transfer without the actual transfer of the registered office, provided the law of the host state permitted, would be a manifestation of a reasonable compromise underlying the directive on cross-border mergers of companies that has been achieved in the course of the EC J’s judgments delivered in matters concerning a cross-border transfer of a registered office.

Przekonanie o potrzebie wydania czternastej dyrektywy jest niemal powszechne. Dyskusja toczy się natomiast wokół pytania: Czy dyrektywa powinna umożliwiać transgraniczne przekształcenie w drodze przeniesienia (zmiany) siedziby statutowej spółki bez konieczności przenoszenia siedziby faktycznej spółki? Taki wariant kwestionowany jest głównie z dwóch powodów: po pierwsze – ponieważ uchwalenie dyrektywy na podstawie art. 50 ust. 2 lit. g TfUE ma służyć urzeczywistnieniu swobody przedsiębiorczości (art. 50 ust. 1 TfUE), a – zgodnie z przyjętą przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykładnią – art. 49 TfUE samo przekształcenie, bez elementu realnego, nie jest postacią korzystania z tej swobody. Po drugie – ponieważ traktatowa zasada subsydiarności (art. 5 ust. 3 TUE) wyklucza ingerencję ustawodawcy unijnego w prawo kolizyjne państw członkowskich. Czternasta dyrektywa umożliwiająca transgraniczne przekształcenie bez przeniesienia siedziby faktycznej – jeżeli prawo państwa przyjmującego na to pozwala – byłaby wyrazem rozsądnego kompromisu leżącego u podstaw zarówno dyrektywy w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych, jak i wypracowanego w orzecznictwie Trybunału w sprawach dotyczących transgranicznego przenoszenia siedziby spółki. Umożliwienie rozdzielenia siedziby statutowej i faktycznej powinno być połączone uregulowaniem środków skutecznej ochrony tych podmiotów, których interesy w związku z transgranicznym przekształceniem spółki mogą być narażone (wierzycieli, wspólników mniejszościowych, pracowników).