Silencing the past, retrotopia, and teaching history

Silencing the past, retrotopia, and teaching historyThe essay analyzes contemporary controversies connected with teaching history in Europe, with particular focus on Poland. It discusses contexts that condition the relation between academic, every day and school narratives about history as it is taught in today’s schools. These contexts are both political and ideological (historical policy), as well as-in a deepersense-are an expression of national mythologies. The main thesis is the following: an analysis of teaching programs in schools tells us much more about the present than the past, and the main mechanism used to build a vision of national history is the notion of silencing the past. In our times, which Zygmunt Bauman has called the retrotopia, history becomes a bastion for nationalism and new tribalism. Uciszanie dziejów, retrotopia i nauczanie historiiArtykuł analizuje współczesne kontrowersje wokół programów nauczania historii w różnych krajach europejskich, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Wskazany został kontekst różnic między historią akademicką, potoczną świadomością historyczną i szkolnymi narracjami o dziejach. Historia nauczania w szkołach ma zarówno charakter polityczno-ideologiczny, jak i – w szerszym i głębszym sensie – jest wyrazem preferowanych wersji narodowych mitologii. Główna teza tekstu brzmi: analiza programów i sposobów nauczania historii więcej mówi o współczesności niż o historii w tym sensie, że metody i techniki akcentowania lub uciszania pewnych aspektów dziejów pełnią ważną rolę dla budowania określonej wizji tożsamości zbiorowych, dla których legitymizacją jest ideologicznie podbudowana „historia narodowa”. Widać to także w kontekście pojęcia retrotopii Zygmunta Baumana. W ramach tej ostatniej historia staje się głównym bastionem dzisiejszych postaci nacjonalizmu i nowego trybalizmu.