Pomoc finansowa protestanckiego Gdańska dla współwyznawców w kraju i zagranicą w XVII i XVIII wieku

Gdańsk w 1557 r. oficjalnie wybrał ścieżkę reformacji i obronił swoją autonomię wyznaniową przez cały okres nowożytny. Trwająca od schyłku XVI w. kontrreforma Kościoła katolickiego znacząco ograniczyła zasięg protestantyzmu zarówno w całej Rzeczypospolitej, jak i w różnych państwach europejskich. Gdańsk dzięki wyjątkowej pozycji gospodarczej oraz politycznej w XVII–XVIII w. pełnił funkcję jednego z najważniejszych ośrodków finansujących lub wspomagających gminy luterańskie nie tylko w Polsce i Europie, ale nawet w Turcji i koloniach zamorskich. Pieniądze były zbierane w czasie publicznych kolekt, ewentualnie przekazywane z budżetu miasta. Artykuł na podstawie źródeł archiwalnych zbiera przykłady pomocy udzielanej współwyznawcom przez gdańszczan oraz analizuje sposoby zdobywania na to środków pieniężnych.

In 1557 Gdańsk officially accepted Reformation and defended its religious autonomy throughout the modern period. The Counter-Reform of the Catholic Church, lasting from the end of the sixteenth century, significantly limited the scope of Protestantism both in the entire Polish-Lithuanian Commonwealth and in various European countries. Thanks to its unique economic and political position in the seventeenth and eighteenth centuries, Gdańsk served as one of the most important centres financing or supporting Lutheran communities not only in Poland and Europe, but also in Turkey and overseas colonies. The money was raised during public collections, or possibly transferred from the city budget. The article, based on archival sources, gathers examples of aid given to fellow believers by the inhabitants of Gdańsk and analyses the ways of raising money.