Kultura popularna a kultura medialna - wybrane problemy teorii i rzeczywistości

Spotykane w literaturze przedmiotu oraz w dyskursie publicznym pojmowanie kultury popularnej jako synonimu kultury masowej jest – w moim przekonaniu – nie do przyjęcia. Nie można zaprzeczyć, że takie podejście może prowadzić do „uporządkowania” obrazu zjawisk kulturowych poprzez wskazanie ich obszarów „pozytywnych” – kultura elitarna (wysoka) i obszarów „negatywnych” – kultura ludowa/masowa (niska). Jednakże nie da się też zaprzeczyć, że jest to czarno-biały obraz, który w zasadzie wyklucza optymistyczną refleksję wobec kultury popularnej, stanowiącej fenomen rzeczywistości społecznej współczesnego świata. Dzisiejszy uczestnik kultury bardziej wybiera niż odbiera przekazywane komunikaty. W takiej perspektywie kultura popularna jest źródłem emancypacji, ponieważ istnieje wiele „kultur prawomocnych” oraz sposobów odczytania komunikatów kultury „popularnej”. Jakkolwiek jednak by było, granice między kulturą elitarną (wyższą) a kulturą popularną (niższą) ulegają procesualnemu zacieraniu, zmianie i ponownemu nakreśleniu. W takim duchu argumentuje między innymi Jerzy Szacki, który stwierdza lapidarnie i dosadnie zarazem, że „popularną bywa nie tylko ewidentna tandeta, elitaryzm zaś nie stanowi żadnej gwarancji poziomu”. Człowiek współczesny żyje i funkcjonuje w świecie dynamicznego rozwoju mediów elektronicznych, co umożliwia wpływ odbiorców na różnorodne treści i formy przekazu kulturowego. Świat medialny tworzy zasadnicze ramy dyskursu publicznego, w którym coraz bardziej popularne staje się określenie homo medius.

The equation of the term „popular culture” with „mass culture”, as seems has become common practice not only within the framework of public discourse but in specialized publications as well, in my opinion misses the point. Though it can hardly be denied that such an approach may facilitate the (simplified) labeling of cultural phenomena by pigeonholing them into „positive” and „negative” categories – upper class high brow culture (whatever this means) versus lower-class mass- or popular-culture, it is equally obvious that such an approach reduces a complex issue to an oversimplified black- and- white picture, which, from its outset, excludes to a certain degree the positive assessment of popular culture, which, after all, constitutes an important element of today’s social reality. Today’s culture consumers rather tend to select emitted messages actively than to receive them passively. By adopting this point of view, popular culture presents itself as a source of emancipation, as there exist as many distinct forms of received cultural patterns as there are various ways to interpret messages conveyed by means of popular culture. Likewise it can be observed, that there does not exist a fixedly defined line to separate superior forms of culture form its inferior manifestations, but there prevails a continuous shifting of boundaries that underlie permanent changes, eradications and new definitions. A similar opinion expresses- among others- Jerzy Sacki, who coined the phrase that „while the term popular does not necessarily include only trash elitism does not necessarily exclude it”. Modern man lives in a world of tremendously fast developing electronic media which gives the recipient the possibility at hand to control content and form of cultural transmissions. Today’s media-world decisively shapes the framework of public discourse and „homo medius” has become its integral part.