Psychoza a medytacja

Celem artykułu jest prezentacja literatury dotyczącej możliwości, warunków oraz efektywności stosowania nowych strategii terapeutycznych opartych na uważności (Terapia poznawcza oparta na uważności oraz Terapia akceptacji i zaangażowania, a także ich modyfikacje) w stosunku do pacjentów psychotycznych. Podstawowym atutem decydującym o wartości zaprezentowanych strategii jest kładzenie akcentu raczej na zmianę nastawienia pacjenta w stosunku do symptomów psychotycznych niż na ich modyfikację czy kontrolę (w tradycyjnych strategiach podkreślano znaczenie redukcji oraz kontroli symptomów). Z wielu przeprowadzonych badań wynika, że stosowanie takich niedyrektywnych strategii wobec pacjentów psychotycznych (oraz pacjentów z wieloma innymi zaburzeniami) okazuje się szczególnie efektywne i prowadzi do wielu pozytywnych zmian (wzrost świadomości własnych doświadczeń psychotycznych, pozwalanie na pojawianie się symptomów psychotycznych i ich zanikanie bez potrzeby ich kontrolowania, stopniowa dezidentyfikacja od symptomów, wzmacnianie samoświadomości przez akceptację i unikanie osądzania). Jednak – jak wykazują wyniki paru badań jakościowych – stosowanie tych interwencji wymaga zachowania pewnej dozy ostrożności, gdyż w niektórych przypadkach może nasilać symptomy psychotyczne. We wnioskach przedstawiono ograniczenia dotyczące stosowania interwencji opartych na uważności (historia, stadium, nasilenie objawów chorobowych, czas trwania i charakterystyka treningów) oraz warunki efektywnego ich stosowania (obecność doświadczonego klinicysty podczas treningów, zwłaszcza w początkowych fazach, modyfikacja technik, niedyrektywny charakter terapii).

The aim of this paper is presentation of the comprehensive literature of the new therapeutic interventions based on mindfulness (Mindfulness-based Cognitive Therapy MBCT, Acceptance and Commitment Therapy ACT and modifications) which appeared promising whilst their implementing among psychotic patients. MBCT and ACT are a contextual forms of Cognitive Behavioral Therapy that attempts to alter one’s relationship to symptoms of psychosis rather than attempting to reduce or control them (traditional approaches to the treatment of psychosis emphasize symptom reduction or elimination). Many clinical and empirical studies (qualitative and quantitative) shows that mindfulness meditation appears to ameliorate psychotic symptoms (improvements in psychotic symptom severity and frequency of hospitalization, general clinical and psychosocial functioning, ability to respond mindfully to distressing thoughts and images). The limits of the researches are discussed, especially in case of meditation-induced psychotic symptoms (low participant number, uncontrolled designs, a history of psychiatric illness of participants, exposition to intensive meditation practise – 18 hours of meditation per day with prolonged periods of fasting and silence). In summary the conceptual clinical applications of the theory are presented: Mindfulness (adaptations of ACT and MBCT) in context of contemporary clinical practice is shown to improve delusion-related regulatory capacity and modify participant’s perception of psychotic experiences (centering in awareness of psychosis; allowing voices, thoughts, and images to come and go without reacting or struggle; and reclaiming power through acceptance of psychosis and the self).