Środowisko społeczno-ekonomiczne a poziom rozwoju fizycznego chłopców ze szkół ponadgimnazjalnych województwa podkarpackiego

Celem artykułu badawczego było scharakteryzowanie środowiska społeczno-ekonomicznego oraz jego wpływu na rozwój fizyczny chłopców w wieku ponadgimnazjalnym z terenów Podkarpacia. Badania zostały przeprowadzone w 2015 roku. Grupę badawczą stanowiło 281 chłopców. Badania obejmowały sondaż diagnostyczny dotyczący środowiska społeczno-ekonomicznego chłopców, a także pomiary antropometryczne oraz wybrane próby zdolności motorycznych. Dla wymienionych cech i zdolności obliczono średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe oraz współczynnik zmienności Pearsona. Analiza statusu społeczno-ekonomicznego została dokonana zgodnie z sugestiami Bieleckiego (1998) na podstawie ankiety, która dotyczyła wykształcenia rodziców, charakteru wykonywanego zawodu oraz liczby dzieci w rodzinie. Każde pytanie było punktowane 0-4, maksymalnie można było uzyskać 18 punktów. Na podstawie otrzymanych punktów całość badanej zbiorowości została podzielona na trzy grupy: -- o wysokim statusie społeczno-ekonomicznym (SSE), -- o średnim SSE, -- o niskim SSE. Ocenę budowy somatycznej dokonano na podstawie pomiarów antropometrycznych wysokości i masy ciała. Otrzymane wyniki posłużyły do obliczenia wskaźnika II Queteleta (BMI). Sprawność fizyczna została oceniona na podstawie wybranych zdolności motorycznych - szybkości kończyny górnej oraz mocy kończyn dolnych. Do oceny wyżej wymienionych zdolności posłużyły wybrane próby z testu EUROFIT (Eurofit 1998). Wyniki badań wykazują znaczący wpływ statusu społeczno-ekonomicznego na różnice w budowie ciała – wysokości, masie, a także wskaźniku II Queteleta. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić zależności między SSE a sprawnością fizyczną badanych. Grupa o niskim SSE uzyskała lepsze wyniki niż koledzy z grupy o średnim SSE. Badania wpływu statusu społeczno-ekonomicznego na rozwój fizyczny młodzieży należy oprzeć na dodatkowych kryteriach – np. dostępie do pracy czy dochodzie na jednego członka rodziny z uwzględnieniem wszystkich źródeł dochodów, na podstawie których można precyzyjnie dokonać oceny rozwarstwienia społeczeństwa. Śledzenie tych zmian jest ważne przede wszystkim z tego względu, iż dostarcza cennych informacji dotyczących świadomego kształtowania się polityki socjalnej państwa.

The work was to characterise the socio-economic environment and its impact on the physical development of boys aged upper secondary education from the Podkarpackie Province. Studies were carried out in 2015 in the Podkarpackie region. The research group was comprised of 281 boys. Studies included a diagnostic survey on the socio-economic environment of boys as well as anthropometric measurements and attempts of motor skills. For the characteristics and the capacity, there were calculated the arithmetic mean, standard deviation and the Pearson’s coefficient of variation. The analysis of the socio-economic status has been made in accordance with the suggestions of Bielecki (1998) on the basis of a survey which involved the level of education of parents, the nature of their profession, and the number of children in the family. Each question was ranked from 0 to 4; one can get up to 18 points. On the basis of the scores, the whole test population was divided into three groups: -- with high socio-economic status (SES) -- with average SES -- with low SES. Assessment of somatic cell’s structure was based on anthropometric measurements of height and weight. The results were used to calculate II Quetelet (BMI). Physical fitness was assessed on the basis of the selected motor skills - speed of the upper limbs and ower limbs’ power. To assess the abilities mentioned above there were selected attempts from the test EUROFIT (Eurofit 1998). The test results show a significant impact of the socio-economic status differences in physique - height, body weight and II Quetelet index. However, there is no clear relationship between SES and fitness test. The group with low SES obtained better results from their colleagues in the group of medium SES. The research of the impact of the socio-economic status on the physical development of adolescents should be based on additional criteria, namely access to work, the income per family member taking into account all sources of income, and similar factors on the basis of which one can accurately assess the stratification of the society. Tracking these changes is important primarily for this reason that provides valuable information about the conscious shaping of the social policy of the country.

Цель исследовательской статьи – дать характеристику социально-экономической среды и ее влияния на физическое развитие юношей в среднешкольном возрасте с территории Подкарпатского воеводства. Обследования провели в 2015 г. Исследовательскую группу составлял 281 юноша. Обследования охватывали диагностический зондаж, касающийся социально-экономической среды юно- шей, а также антропометрические измерения и избранные пробы моторных способностей. Для указанных свойств и способностей рассчитали среднее арифметическое значение, стандартное отклонение и коэффициент вариации Пирсона. Анализ социально-экономического статуса провели в соответствии с указаниями Белецкого (1998) на основе анкеты, которая касалась образования родителей, характера выполняемой профессии и числа детей в семье. Каждый вопрос получал баллы в пределах 0-4; максимально можно было получить 18 баллов. На основе полученных баллов всю обследуемую совокупность разделили на три группы: -- с высоким социально-экономическим статусом (СЭС), -- со средним СЭС, -- с низким СЭС. Оценку соматической структуры провели на основе антропометрических измерений высоты и массы тела. Полученные результаты послужили для расчета индекса II Кетеле (ИМТ). Физическую форму оценили на основе избранных моторных способностей – скорости движения верхних конечностей и мощности нижних конечностей. Для оценки указанных способностей послужили избранные пробы из теста EUROFIT (Eurofit 1998). Результаты обследований указывают значительное влияние социально-экономическо- го статуса на отличия в телосложении – высоте, массе, а также в индексе II Кетеле. Невозможно однако однозначно установить зависимость между СЭС и физической формой обследуемых. Группа с низким СЭС получила лучшие результаты, чем коллеги из группы со средним СЭС. Изучение влияния соцально-экономического статуса на физическое развитие молодежи следует основать на дополнительных критериях, напр. доступности работы или же дохода на одного члена семьи с учетом всех источников доходов, на основе которых можно точно оценить расслоение общества. Наблюдение за этими изменениями важно прежде всего потому, что оно предоставляет ценную информацию о сознательном формировании социальной политики государства.