Rola polityki fiskalnej w ograniczaniu nierówności dochodowych w warunkach kryzysu ekonomicznego – doświadczenia wybranych państw UE

Skala zjawisk kryzysowych w gospodarce światowej towarzysząca załamaniu gospodarczemu z roku 2008 wpłynęła na rewizję neoliberalnego paradygmatu o tym, że nierówności stanowią pozytywną motywację do aktywności ekonomicznej, innowacyjności i kreatywności, sprzyjając wzrostowi gospodarczemu. W podobny sposób ewoluują w ostatnim czasie także poglądy na temat możliwości wykorzystania polityki fiskalnej do realizacji funkcji wyrównawczych. W kontekście opisanej ewolucji poglądów szczególnego znaczenia nabiera zatem poszukiwanie optymalnych metod prowadzenia polityki interwencyjnej pozwalających realizować zakładane cele gospodarcze i społeczne, a pozbawionych jednocześnie krytykowanych przez przedstawicieli myśli liberalnej mankamentów antywzrostowych. Celem artykułu jest analiza i ocena zakresu oraz skuteczności wykorzystania niektórych instrumentów polityki fiskalnej do łagodzenia nierówności dochodo-wych w warunkach ostatniego światowego kryzysu ekonomicznego. W badaniach wykorzystane zostały doświadczenia wybranych 20 krajów Unii Europejskiej (UE), będących także członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), obejmujące lata 2007–2012.

As far as social inequality is concerned, the unprecedented scale of crisis phenomena in the global economy during the recent years (including in particular the economic crisis of 2008) and the progressing globalization processes, contributed to the restatement of the neoliberal paradigm claiming that inequalities are the positive drive for economic activeness, innovation and creativity which are beneficial for the economic growth. The ideas on the potential application of fiscal policy for compensatory purposes have also been recently changed. Thus, considering the afore-mentioned evolution of ideas, the search for the optimum state intervention methods allowing for the achievement of the assumed economic and social goals, and at the same time free of the anti-growth drawbacks so much criticized by the representatives of liberal ideas, have become a vital issue. The main purpose of the article is to analyze and to evaluate the range and effectiveness of the selected fiscal instruments applied in order to reduce the scale of income inequalities during the last economic downturn. The paper is based on the experiences of twenty selected EU member states (which are also OECD member countries)covering the years 2007–2012.