Razem czy osobno? Instytucjonalizacja etnicznych podmiotów politycznych w Galicji Habsburskiej na przełomie XIX I XX wieku

Obiektem badań, podejmowanych w artykulie, stały się procesy polityczne, zachodzące w Galicji Habsburskiej, związane z konsolidacją państwa oraz wspólnot etnicznych i wyznaniowych, tworzenie przez te ostatnie podmiotów politycznych, których działalność – w celu ochrony praw i interesów grup – określała specyfikę oraz tendencję w uprawianiu polityki publicznej. Ukraińska, polska, żydowska, niemiecka wspólnoty w Galicji były jednymi z największych w Imperium Habsburgów i stały się aktywnymi uczestnikami stosunków międzyetnicznych na obszarze Imperium. Analiza polityki narodowościowej tego okresu świadczy o tym, że w większości wypadków pojawienie się instytucji politycznych badanych wspólnot stało się źródłem konstruktywnego tworzenia państwowości, postępu, unowocześnienia społeczeństwa według zasad demokratycznych oraz jego awansu kulturowego. Zawarte w artykule tezy oraz uogólnienia badawcze mogą slużyć rozbudzeniu dyskusji toczonej w gronie współczesnych historyków i politologów dt. kwestii uwrażliwienia na etniczne odmienności, widoczne w procesie budowy i rozwoju form życia narodów Galicji Habsburskiej na przełomie XIX i XX w. Zaprezentowane ustalenia mogą stanowić również narzędzie służące celom praktycznym, m.in. wykorzystaniu zastosowaniu doświadczeń współistnienia międzyetnicznego w zamkniętej przestrzeni geograficznej i przenesieniu tych doświadczeń poza wymiar lokalny na przestrzeń regionalną, subregionalną i międzynarodową.

The subject of the research undertaken in the article has been the political processes in Habsburg Galicia, involving the consolidation of state, ethnic and religious communities, by the creation of political subjects whose activities served to protect the rights and interests of groups in public policy. The Ukrainian, Polish, Jewish, German communities in Galicia were ones of the largest in the Habsburg Empire and became active participants in interethnic relations. The analysis of the national policy of this period shows that in most cases the emergence of political institutions of the studied communities became a source of constructive statehood, progress modernization of society according to democratic principles and its cultural advancement. The theses and research generalizations contained in the article may serve to arouse the discussion of today’s historians and political scientists on the problem of sensitivity to ethnic differences, visible in the process of construction and development of life forms of the Galician people of Habsburg at the turn of the 19th and 20th centuries. The presented findings may also serve as a tool for practical purposes, applying the experience of interethnic coexistence in a closed geographic space and transferring this experience beyond the local dimension to regional, subregional and international spaces.